မုျဒာအေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ

သကၠတဘာသာအားျဖင့္မုျဒာ ပါဠိဘာသာအားျဖင့္ မုဒၵဟူေသာ ေဝါဟာရသည္ ရုပ္ပြားဆင္းထု ရုပ္လံုး ရုပ္ၾကြ စသည္တို့ကို ေလ့လာသုေတသန ျပဳရာတြင္ မသိလွ်င္မျဖစ္ေသာ အေျခခံအက်ဆံုး ပဋိမာ သိပၸံပညာရပ္၏ ေသာ့ခ်က္တစ္ခုျဖစ္ေပသည္။ မုျဒာဆိုသည္မွာ အလြန္နက္နဲ ့သိမ္ေမြ ့၍ အတြင္းငုပ္ေသာ အနက္အဓိပၸါယ္ သေဘာတရားမ်ားကိုရည္ညႊန္းျခင္းျဖစ္ေပသည္။ အခ်ိဳ႕ ့မုျဒာမွာ လက္တစ္ဘက္တည္းျဖင့္သာ ဟန္အမူအရာ ျပျခင္းျဖစ္၍အခ်ိဳ ့မုျဒာမွာမူ လက္ႏွစ္ဘက္ျဖင့္ျဖစ္ေစ လက္ေလးငါးဆယ္ဘက္ျဖင့္ျဖစ္ေစ ေဟာၾကားညႊန္ျပလိုေသာသေဘာတရားကို ဟန္အမူအရာျပထားျခင္းမ်ိဳး ျဖစ္ေလသည္။ သို ့ျဖစ္ရကား အခ်ိဳ ့ရုပ္ပြားဆင္းထုဆိုင္ရာပဋိမာသိပၸံပါရဂူၾကီးမ်ားက မုျဒာဟူ၍၎ ဟတၳဟူ၍၎ ခြဲျခားေခၚ ေဝါ ္ပညတ္ထားၾကေလသည္။

ပါေမာကၡပိုဒုဝါလ္၏ အဆိုအမိန္ ့အရ -
(၁) ေဗဒင္က်မ္းမ်ားဆိုင္ရာမုျဒာမ်ား-
(၂) တႏၱရာယာနဆိုင္ရာ မုျဒာမ်ား (၁၀၈) မ်ိဳး
(၃) ေလာကီယ အႏုပညာဆိုင္ရာ မုျဒာမ်ား (၆၄) မ်ိဳးဟူ၍ သံုးပိုင္း သံုးက႑ ခြဲျခားႏိုင္ေပသည္။ယင္းတို ့အနက္ အသံုးအမ်ားဆံုး အထင္ရွားဆံုး မုျဒာ ေပါင္း (၄၅) ခုရွိေၾကာင္း ေလ့လာမွတ္သားရေပသည္။
မုျဒာ ေလးဆယ့္ငါးပါး
၁။ အဥၨလီ
၂။ ဝႏၵနီ
၃။ ေယာနိ
၄။ ေဝနာယကီ
၅။ ဟဒယ
၆။ သိရသ
၇။ သိခါ
၈။ ကဝစ
၉။အသၾတ
၁၀။ ေနတၱ (ဒြယ-တယ)
၁၁။ ဂရုဠ
၁၂။ ဂလိနီ
၁၃။ သုရသိ
၁၄။ အဘိဝါဟိနီ
၁၅။ ဌာပိနီ
၁၆။ သႏၷိဓာပဏိ
၁၇။ သမၼဳနီ
၁၈။အဝကု႑နီ
၁၉။ ဝါသာဒနိ
၂၀။ သႏၷိေရာဓိနီ
၂၁။ သခၤ
၂၂။ ဂဒါ
၂၃။ပဒုမ
၂၄။ ဖရသု
၂၅။ ဟရိဏ
၂၆။ အဘယ
၂၇။ဝရဒ
၂၈။ သူလ
၂၉။ ကပါလ
၃၀။စကၠ
၃၁။ ပါဏဟုတိ
၃၂။ အပါန
၃၃။သမာန
၃၄။ ဥဒါန
၃၅။ ဗ်ာန
၃၆။သရ
၃၇။ စာပ
၃၈။ ကုမၼ
၃၉။ ဇလ
၄၀။ ဂႏၶ
၄၁။ ပုပၹ
၄၂။ ဓူမ
၄၃။ ဒီပ
၄၄။ နိေဝဇၨ
၄၅။ မစၦ
ျဖစ္ၾကပါသည္။
ပါေမာကၡ ပိုဒုဝါလ္ေဖာ္ျပထားေသာ အထက္ပါမုျဒာ အမ်ိဳးမ်ိဳး အနက္ အခ်ိဳ ့ကိုသာ ျမန္မာ့ရိုးရာ ပဋိမာသိပၸံေလ့လာရာတြင္ ေတြ ့ရွိအသံုးျပဳအားႏိုင္ေပသည္။ ျမန္မာ့ရိုးရာ ရုပ္ပြားဆင္းတုေတာ္မ်ားႏွင့္သက္ဆိုင္၍ ေလ့လာ ေတြ ့ရွိရသမွ်ေသာ မုျဒာမ်ားမွာ အေျခခံအားျဖင့္ ငါးဆယ္ခန့္မွ်သာရွိၾကပါသည္။ယင္းတို ့မွာ ျမန္မာအဘိဓာန္ အကၡရာဝလိအတို္င္းစီစဥ္ျပရပါမူ ေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္ၾကေပသည္။
အဥၨလီမုျဒာ - Anjali mudra
အဒၶစျႏၵဟတၳ - Ardha-chandra Hasta
အဘယမုျဒာ - Abhaya Mudra
အာလိဂၤဟတၳ - Alinga Hasta
ဥတၱရေဗာဓိမုျဒာ- Uttarabodhi Mudra
ကစၥဝလမၺိတဟတၳ - Katyavalambita Hasta
ကဋကဟတၳ - Kataka Hasta
ကုသတိဏဟတၳ - Kusatrinahasta
ကရဏမုျဒာ - Karana Mudra
ကတိဟတၳ - Kati Hasta
ကုသတိဏဟတၳ = ကုုသမုျဒာ - Kusa Hasta; Kusa Mudra
ေကသမႆုပဟာနမုျဒာ - Kesamassu pahana Mudra
ေကသဟတၳ - Kesa Hasta
ေခပနမုျဒာ - Khepana Mudra
ဂဒါဟတၳ - Gada Hasta
ဝဇဟတၳ - Gaja Hasta
စေပဋဒါနမုျဒာ - Capetadana Mudra
စိႏၱမုျဒာ - Cin Mudra (Cinta Mudra)
စီဝရဟတၳ - Civara Hasta
စ်ာနမုျဒာ - Dhyana Mudra
ညာဏမုျဒာ - Jnana Mudra
တဇၨနီမုျဒာ - Tajjani Mudra( Tarjani )
တဇၨနီပါသဟတၳ - Tajjani pasa hasta
တပၸနမုျဒာ - Tappana Mudra( Tarpana )
တိဏဟတၳ (တိဏကိရဏမုျဒာ) – Trna Hasta ( trnakirana Mudra )
ၾတိပဋကဟတၳ - Tripataka Hasta
တိေလာကဝိဇယမုျဒာ - Tailokyavijaya Mudra
ဒ႑ဟတၳ - Danda Hasta
ဒမရဟတၳ - Damara Hasta
ဒါနမုျဒာ -Dana Mudra
ဓမၼစကၠမုျဒာ - DharmacakraMudra
နမကၠာရမုျဒာ - Namaskara Mudra
နိျဒတဟတၳ - Nidrata Hasta
ပတၱမုျဒာ - Patra Mudra
ပဒုမာဟတၳ - Padma Hasta
ပါဋိဟာရိယမုျဒာ -Pratiharya Mudra
ေပါတၳကဟတၳ ( လဉ ၦကဟတၳ ) – Pustaka Hasta
ဗုဒၶ သမဏမုျဒာ - Buddhasramana Mudra
ဗ်ာခ်ာနမုျဒာ - VyakhyanaMudra
ဘူတဒါမရမုျဒာ - Bhutadamara Mudra
ဘူဖႆမုျဒာ (ဘူမိဖႆမုျဒာ) – Bhuphassa Mudra ( Bhumisparsa Mudra )
မဟာဂရုဏာမုျဒာ - Maha karuna Mudra
ေယာဂမုျဒာ - Yoga Mudra
လလိတေခပမုျဒာ - Lalitaksepa Mudra
ေလာလဟတၳ - Lola Hasta
ဝဇီရာဟုကၤရမုျဒာ - VajrahumkaraMudra
ဝႏၵနီမုျဒာ - VandaniMudra
ဝရမုျဒာ (ဝရဒမုျဒာ) - Vara Mudra (Varada Mudra )
ဝိတကၠမုျဒာ - Vitarka Mudra
ဝိမွယဟတၳ - Vismaya Hasta
ေဝနာယကိမုျဒာ - Vainayaki Mudra
သႏၱိဒမုျဒာ - Santida Mudra
သႏၵႆနမုျဒာ - Sandassana Mudra (Samdarshana Mudra )
သဗၺရာဇိျႏၵမုျဒာ - SarvarajendraMudra
သမာဓိမုျဒာ ( သမာဟိတမုျဒာ) – Samadhi Mudra ( Samahita Mudra )
သီဟကဏၰမုျဒာ - Simhakarna Mudra
သူစိမုျဒာ - Suci Mudra
အျခားမုျဒာအထူးမ်ား-
ဝဇီရာ ဂိုဏ္းသားတို ့၏ ပူေဇာ္ျခင္း ဆိုင္ရာ မႏၱရား
အနလ မုျဒာ - မီးလွ်ံလက္ထားဟန္ - ဥဳမ္ ဝဇီရာနလဟႏၵဘ ပထမဘဥၨန ဟုမ္
ဝဇီရာပါသ မုျဒာ - ေႏွာင္ၾကိဳးတည္းထားဟန္ - ဥဳမ္ ဝဇီရာပါသၾဟိမ္
ဝဇီရာပုပၹ မုျဒာ - ပန္းလွဴဟန္ - ဥဳမ္ ဝဇီရာ ပုေပၹ သြာဟာ
ဝဇီရာဒီပ မုျဒာ - ဆီမီးပူေဇာ္ဟန္ - ဥဳမ္ဝဇီရာ ဒီေပ သြာဟာ
ဝဇီရာအကုၤသ မုျဒာ - ခြ်င္းေတာင္းပံုဟန္ - ဥဳမ္ ဝဇီရာ ကုသ ဇ
ဝဇီရာေနေဝဇၨ မုျဒာ - လွဴဘြယ္ဝတၳဳထည့္ထားေသာအိုး - ဥဳမ္ ဝဇီရေနေဝဇၨ သြာဟာ
ဝဇီရာသမယ မုျဒာ - ေခါင္းေလာင္းငယ္ကိုကိုင္ထားေသာသိဒၶိျပီးပံု - ဥဳမ္ သဗၺတထာဂတသိဒၶိ ဝဇီရသမယ တိ႒ဧသတ္တြံ ဓာရယာမိ ဝဇီရသတ္တြံ ဟိဟိ ဟိဟိ ဟုမီတိ
ဝဇီရာဓူမ မုျဒာ - အေမႊးတိုင္လွဴဟန္ - ဥဳမ္ သဗၺဝီတဝဇီရဓူေမ ၾတာမ္
ရုပ္ပြားဆင္းတုမ်ားရွိဤျဒပ္ရွိ မုျဒာမ်ားကို ေလ့လာသံုးသပ္ဆင္ျခင္ၾကည့္ပါက ထုိရုပ္ပြားေတာ္ကို ထုလုပ္စီရင္ထားသူ၏ဆိုလိုရင္းအနက္သေဘာ အဓိပၸါယ္ကို ဟုတ္တိုင္းမွန္စြာ သိရွိနားလည္ႏိုင္ေပသည္။
ေယာဂီပုဂၢိဳလ္မ်ား အေနျဖင့္ ဤရုပ္ပြားဆင္းထုဆိုင္ရာ မုျဒာကိုျပဳလုပ္က်င့္ၾကံပါက ထိုမုျဒာဟန္၏မူလအရင္းအျမစ္ျဖစ္ေသာ ဘုရားႏွင့္ေယာဂီသည္ တသားတည္း တစ္ထပ္တည္း တစ္ေပါင္းတည္း ျဖစ္သြားႏိုင္စြမ္းရွိသည္။သို ့မဟုတ္ေမွာ္ဝင္သည္ဟု ယံုၾကည္ၾကေလသည္။ ဘုရားႏွင့္ေယာဂီ ေယာဂီႏွင့္ဘုရား တသားတည္းက်ေစသည္ဟုဆိုလိုသည္။
ဇင္း မုအီဆန္ဇိုး၏ ဝါဒအရ မုျဒာႏွစ္မ်ိုုးရွိေလသည္။
(က) လက္ညွိဳးလက္ေခ်ာင္းမ်ားျဖင့္ လက္အမ်ိဳးမ်ိဳး အဖံုဖံုျပေသာ လက္ဟန္မုျဒာမ်ား၊
(ခ) ၾကာပန္း , ထား , သန္လ်က္ စေသာ နိမိတ္လကၡဏာမ်ားျဖင့္ျပေသာ မုျဒာမ်ားဟူ၍ ႏွစ္မ်ိဳးရွိေလသည္။ဤ ဒုတိယ မုျဒာမ်ိဳးကိုမူ ကသိုဏ္းရွုရာ၌ ဝတၳဳအျဖစ္ အသံုျပဳေလ့ရွိၾကသည္။
တစ္ဖန္မုျဒာေလးမ်ိဳးကို ျပျပန္သည္။
(၁) မဟာမုျဒာ- ေယာဂီပုဂၢိဳလ္သည္ အင္းဆန္ဗီဇကို ျဖစ္ေစ ဂုဏ္ေတာ္တစ္ခုခုကိုျဖစ္ေစ ရုပ္ပြားဆင္းထုတစ္ဆူဆူကိုျဖစ္ေစ ကသိုဏ္းရွုရသည္။ ထိုအခါ ဉာဏ္စဥ္ငါးဆင့္တက္လာသည္။
ပထမဆင့္တြင္- ေဗာဓိစိတ္ဝင္လာေအာင္ အားထုတ္ရသည္။
ဒုတိ္ယဆင့္တြင္- ရထားေသာေဗာဓိစိတ္ကို ထိန္းသိမ္းထားရသည္။
တတိယဆင့္တြင္- ဝဇီရစိန္ စိတ္ဓါတ္ရေအာင္ အားထုတ္ရသည္။
စတုတၳဆင့္တြင္- ဝဇီရစိန္ ဓါတ္အျဖစ္သို ့ေရာက္လာသည္။
ပဥၥမဆင့္တြင္- ဗုဒၶအျဖစ္သို ့အၾကြင္းမဲ ့ေရာက္သည္။
ဤကား ေဝေရာစနဗုဒၶ၏ ဉာဏ္စဥ္တက္ပံုျဖစ္သည္။ ထိုဉာဏ္စဥ္တက္ေအာင္ အသံုးျပဳရေသာ အင္းဆန္မ်ား ဂုဏ္ေတာ္မ်ားႏွင့္ ရုပ္ပြားဆင္းထုမ်ားသည္ မုျဒာမ်ား ျဖစ္ကုန္၏။
(၂) သမၼယမုျဒာ(သမုတိမုျဒာ) - ထား-လွံ-ၾကာပြင့္-ၾကာဖူး စေသာ ပညတ္ ဝတၳဳမ်ားကို အသံုးျပဳလ်က္အရိပ္နိမိတ္လကၡဏာမ်ားကိုျပသျခင္းျဖစ္သည္။ဤသည္တို့လည္း မုျဒာအမ်ိဳးအစားပင္ျဖစ္ကုန္၏။
(၃) ကမၼမုျဒာ- ျမတ္စြာဘုရား၏ စရိယာက်င့္စဥ္မ်ားႏွင့္ ထိုဘုရားရွင္မ်ားအားရည္စူးျပဳလုပ္ေသာ ဟန္ပန္လကၡဏာမ်ားကိုကမၼမုျဒာဟုေခါ ္သည္။
(၄) မႏၱရာဓာရဏီမုျဒာ- ဂါထာမႏၱရားမ်ား ဓာရဏီပရိတ္မ်ား အင္းမ်ားကိုရြတ္ဖတ္သရဇၥ်ာယ္ျခင္း မန္းမွုတ္ျခင္းမ်ားကိုဓာရဏီမုျဒာဟုပင္ေခါ ္သည္။ မႏၱရာ မုျဒာဟုလည္းေခါ ္ၾကသည္။
ဤသို ့လွ်င္ဝဇီရာယာနဂိုဏ္း တႏၲရာယာနဂိုဏ္း စေသာအထက္လမ္း ဂိုဏ္းဆရာၾကီးမ်ားက မုျဒာေလးမ်ိဳးေလးစားခြဲျခားခဲ့ၾကျပန္ေလသည္။ ပုဂံအပါယ္ရတနာဘုရားတြင္ ကိႏၷရာမ်ား တာရာေဒဝီႏွင့္ရေသ့ၾကီးမ်ားပံုတြင္မႏၱရာမုျဒာေခါ ္မႏၱရာဓာရဏီမုျဒာမ်ားကိုေတြ ့ရွိရသည္။
Credit - Original Uploader