အာခီမီးဒိ

အာခီမီးဒိ ( Archimedes ) - ဂရိ သခ်ၤာပညာရွင္(ဘီစီ ၂၈၇ - ၂၁၂ )

=====================

( ငါ့စက္ဝိုင္းကို တက္မနင္းနဲ႕လို႕ ေျပာရင္း ေသဆံုးသြားတဲ႕ သခၤ်ာပညာရွင္ဟာ ဘယ္သူျဖစ္မလဲ ?

((အာခီမီးဒိ ပါဆရာ ))

ဒီေျကျငာေလးေတာ့ သိျကမွာပါ ။ ဒါဆို အာခီမီးဒိ ( Archimedes )အေျကာင္းေလး ေျပာဖို႕ လိုျပီေပါ့ ။
------

          ကြ်န္ေတာ္တို႕ ေက်ာင္းေတြမွာ သခ်ၤာပညာသင္တဲ့အခါ ဂ်ီေၾသာေမၾတီ ဘာသာရပ္ကို သင္ၾကားရင္း ပိုက္သာဂိုရပ္ သီအိုရီဆိုတာကုိ စတင္ ရင္းႏွီးခြင့္ရပါတယ္။  ဒါေပမယ့္ ပိုင္သာဂိုရပ္ဆိုတာ ဂရိက သခ်ၤာပညာရွင္ဆိုတာေလးေလာက္တာ သိခြင့္ရခဲ႕တယ္ ။   သူက ဘယ္လိုလူမ်ိဳးလဲ ?

ဒီအေျကာင္းကို အနည္းငယ္ေလ့လာမိေတာ့ ပိုက္သာဂိုရဟာ ကမၻာ့ပထမဆံုး သခ်ၤာေက်ာင္းႀကီးကို တည္ေထာင္ၿပီး "သီအိုရီ ပညာရွင္မ်ား" - "သီအိုရီယန္" မ်ား ကို ေမြး ထုတ္ေပးခဲ့တယ္လို႕ ဆိုတယ္ ။  မ်ိဳးဆက္သစ္ေတြ ေမြးထုတ္နည္းကို အဦးဆံုး ႀကံစည္ခဲ့တယ္လို႕လည္း ယူဆႏိုင္ပါတယ္ ။ ဂိုဏ္းဝင္ အေပါင္း တို႔  က်င့္ႀကံ ေနထိုင္ရမည့္ သေဘာကိုလည္း - ဥပမာငယ္ တစ္ခုေပးျပီး သြန္သင္္ ျပသခဲ့ေသးတယ္ ။

အဆိုက -

"ဂရိတြင္ အိုလံပစ္ပြဲေတာ္ႀကီးကို စည္ကားသိုက္ၿမိဳက္စြာ က်င္းပေလ့ ရွိသည္။ ဤပြဲေတာ္ က်င္းပခ်ိန္တြင္ - ပြဲေတာ္သို႔ လူအမ်ား လာေရာက္ သည္ ျဖစ္၍ - ေရာင္းဝယ္ေဖာက္ကားမႈ စီးပြားရွာရန္ အလို႔ငွာ ေရာက္လာသူမ်ား ရွိသည္။ အိုလံပစ္ ၿပိဳင္ပြဲသို႔ ဝင္ေရာက္ ယွဥ္ၿပိဳင္ မည့္ သူမ်ား ရွိသည္။ စီးပြားေရးအလို႔ငွာ လည္း မဟုတ္၊ ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္သူ လည္း မဟုတ္ - ပြဲၾကည့္ရန္ အလို႔ငွာ သက္သက္ လာ သူမ်ားလည္း ရွိသည္။ ပိုက္သာဂိုရက ၎ အသင္းသားမ်ား ၏ သေဘာထားမွာ ထိုကဲ့သို႔ပင္ - ၿပိဳင္ပြဲကို ၾကည့္ရွဳ႐ံု သက္သက္၊ ေလ့လာ႐ံုသက္သက္၊ အကဲခတ္႐ံု သက္သက္ လာေရာက္ ၾကည့္ရွဳသူမ်ား ကဲ့သို႔ ေနထိုင္သြားရမည္ " လို႕ သြန္သင္ပါတယ္။ အက်ိဳး အျမတ္ တစ္စံုတစ္ရာ ကုိမ်ွ ေမ်ွာ္ကိုးမႈ မရွိေစဘဲ ဤေလာကသို႔ ေလ့လာၾကည့္ရွဳ ႐ံုသက္သက္သာ ဘဝကို အသံုးခ်သြား ၾကရန္ဖို႕ ျဖစ္တယ္ ။

"ဥေရာပ ဒႆန ႏွင့္ သခ်ၤာပညာကို ထူေထာင္ေပးရာတြင္ ပိုက္သာဂိုရသည္ သခ်ၤာဒႆန အေမြမ်ားစြာႏွင့္ ကံစြပ္မိေသာ မွန္းဆခ်က္ မ်ားလည္း ေပး ခဲ့သည္။ ကံစြပ္မိေသာ ဟု သံုးရျခင္းမွာ - ယင္းသို႔သာ မဟုတ္ပါက အရာတို႔၏ အတြင္းက်ဆံုး အပိုင္း သို႔ ေဖာက္ ထြင္း ျမင္ႏိုင္ ၍ အနာဂတ္ကို ႀကိဳတင္ေဟာကိန္း ထုတ္ႏိုင္သေလာ၊ မဟိဒၶိ ပုဂၢိဳလ္ထူး တစ္ဦး၏ ဉာဏ္အလင္းပင္ ျဖစ္ခဲ့ေလသေလာ" ဟု အဂၤလိပ္ သခ်ၤာပညာရွင္ ဝိႈက္ဟက္ (A.N.Whitehead) က အံ့ဩဘနန္း ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ပါေသးတယ္ ။

ထားပါေတာ့ ပိုက္သာဂိုရအေျကာင္းကို ။ အခုက အာခိမိဒိ အေျကာင္းကို ေဖၚထုတ္ရမွာျဖစ္တဲ႕အတြက္ အနည္းငယ္ ဆြဲေခၚရရင္ အာခိမီးဒိကို ခရစ္မေပၚခင္ ၂၈၇ ဘီစီမွာ ယခု အီတလီႏုိင္ငံ၊ ယခင္တုန္းကေတာ့ အဲ့ဒီေဒသေတြ အစိတ္စိတ္အမႊာမႊာကြဲေနတဲ့ အခ်ိန္မွာေမြးဖြားခဲ့တာပါ။  သူေမြးဖြားတဲ့အခ်ိန္တုန္းက သူ႕ဇာတိဟာ စစ္စလီကြ်န္းရဲ႕ ဆိပ္ကမ္းျမိဳ႕တစ္ျမိဳ႕ျဖစ္တဲ့ ဆုိင္ရာကုစ္မွာ ေမြးဖြားခဲ့တာပါ။  အဲ့ဒီအခ်ိန္တုန္းကေတာ့ ဆစ္စလီကြ်န္းကို မက္ဂ္နာ ဂရာစီယာက သိမ္းပိုက္ထားတဲ့ အခ်ိန္ပါ။  သူ႕အေဖဟာ ဖီးဒီးရပ္စ္ ျဖစ္ျပီး နကၡတ္ေဗဒ ပညာရွင္ျဖစ္တယ္လို႕ဆုိေပမယ့္ သူ႕အေၾကာင္းကေတာ့ ဘယ္သူမွ မသိၾကေတာ့ပါဘူး။  အဲ့ဒီေခတ္တုန္းက စာရြက္ေတြ ေက်ာက္သင္ပုန္းေတြ မေပၚေသးေတာ့ အာခိမီးဒိ ဟာ ဖုန္ေတြ၊ သဲေတြ ေျမၾကီးေပၚမွာ စတဲ့ ေရးျခစ္လို႕ရတဲ့ မ်က္ႏွာျပင္ေတြေပၚမွာ သူ႕ရဲ႕ ဂီၾသေမၾတီ ပံုေတြကိုေရးဆြဲျပီးေတာ့ တစ္ေနကုန္စဥ္းစားခန္း၀င္ခဲ့ပါတယ္။  တစ္ခါတစ္ေလမွာ သူဟာ စားဖို႕ကိုေတာင္ေမ့ေနျပီးေတာ့ တစ္ခါတစ္ရံ သူ႕ကုိယ္ေပၚမွာလည္း ေရမခ်ိဳးခင္အထိ ပံုေတြ ေရးဆြဲတတ္ေသးတယ္လို႕လည္း ဆိုပါတယ္။

စစ္စလီကြ်န္းဟာ အခုဆိုရင္ အီတလီနိုင္ငံရဲ႕ သမိုင္းဝင္ကြ်န္းတစ္ခုျဖစ္ေနပါျပီ ။ အဲ႕ဒီ႕ကြ်န္းဟာ ဂရိသမိုင္းေတြ ယဥ္ေက်းမႈေတြ ဗိသုကာပညာရပ္ေတြ သခၤ်ာပညာနဲ႕ အင္ဂ်င္နီယာေတြကို ေမြးထုတ္ေပးတဲ႕ ျမိဳ႕အျဖစ္ လူသိမ်ားျကပါတယ္  ။ အဲ႕ဒီ႕ကြ်န္းငယ္ေလးမွာပဲ အလြန္ထက္လွတဲ႕ လူငယ္ေလးတစ္ေယာက္ ဖြားျမင္လာခဲ႕ပါတယ္ ။ အဲ႕ဒီ႕ သူငယ္ဟာ ေနာင္တစ္ခ်ိန္မွာ အလြန္မွ ယခုေခတ္ထိတိုင္ သေဘၤာတည္ေဆာက္တဲ႕ အေျခခံအုပ္ျမစ္အျဖစ္ မပါမျဖစ္တဲ႕ နည္းပညာရပ္ကို ေမြးထုတ္ေပးခဲ႕တဲ႕ အာခီမီးဒိပဲျဖစ္တယ္ ။ သူ႕ရဲ႕ ျဖစ္ရပ္ေတြထဲမွာ အလြန္ထင္ရွားလွတဲ႕ အရာတစ္ခုကို ေဖၚျပရမယ္ဆိုရင္ ဘုရင္မင္းျမတ္ဟာ သူ႔ရဲ႕ သရဖူကို ေရႊခိ်န္ဘယ္ေလာက္ပါတယ္ / ေနာက္ျပီး သတၳဳဘယ္ေလာက္ စပ္ထားတယ္ ။ အစရွိတာကုိ ခြဲထုတ္ျပဖို႕အတြက္ပဲျဖစ္တယ္ ။ ရွင္ဘုရင္ရဲ႕ သရဖူျဖစ္ေနတာေျကာင့္ ေရႊကို က်ိဳခ်က္လို႕လဲ မရတာေျကာင့္ အင္မတန္မွ ခက္လွတဲ႕ အေမးပုစၦာတစ္ခုျဖစ္တယ္ ။ အာခီမီးဒိဟာ ဒီအေရးကို ေန႕ေရာ ညပါ အေျဖရွာေနေပမယ့္လံုးဝမေတြ႔ရပဲျဖစ္ေနခဲ႕ျပီး တစ္ေန႕ ေရခ်ိဳးတဲ႕အခါမွာ သူ႕ရဲ႕ ခႏၶာအေလးခ်ိန္ဟာ ေရခြက္ထဲက်တဲ႕အခါ အေပၚကို လွ်ံတက္လာတဲ႕ ေရေတြကို ျကည့္ျပီး သူ႕ရဲ႕ အေျဖရွာေနတဲ႕ အာခိမီးဒိ ၀ိေသသကို ေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။  အာခိမီးဒိဟာ အဲ့ဒီအခ်ိန္တုန္းက ေပ်ာ္လြန္းလို႕ “Eureka!” “Eureka!” လို႕ ေအာ္ဟစ္ ျပီး လမ္းေပၚကို အ၀တ္အစားမပါပဲ ထြက္ေျပးခ့ဲတယ္အထိ ၀မ္းေျမာက္၀မ္းသာျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။  “Eureka!” ဆိုတာက ဂရိလို “ငါေတြ႕ျပီ” လို႕ အသဓိပၸါယ္ရျပီး  အာခိမီးဒိ ၀ိေသသဟာ ကြ်န္ေတာ္တို႕ သေဘၤာေလာကမွာ အေျခခံတစ္ခုပါ။  ဒါကိုမွ သူမေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ခဲ့ရင္ ဒီသေဘာတရားကိုသိဖို႕ ကြ်န္ေတာ္တို႕ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ဘယ္ေလာက္အထိ ေစာင့္ဆုိင္းရဦးမယ္မသိပါဘူး။

ေနာက္ထပ္သူတည္ထြင္ခဲ့တာကေတာ့ ကုတ္ သေဘာတရား(Principle of levers) ျဖစ္ပါတယ္။   ဆိုလိုတာက အရာ၀တၱဳႏွစ္ခုရဲ႕ေလးခ်ိန္ဟာ အကြာအေ၀းေပၚမူတည္ျပီး တူညီႏုိင္တယ္ဆိုတာကို အေျချပဳတာျဖစ္တယ္ ။ အခုခတ္မွာေတာ့ ကေလးေတြကစားျကတဲ႕ ဒန္းေတြကို ျကည့္ရင္သိမွာပါ ။ အဲ႕ဒီ႕နည္္းကို ထုတ္ေဖၚနိုင္ခဲ႕တာေျကာင့္ ေရာမတပ္ေတြ သူတို႕ ကြ်န္းငယ္ေလးကို လာေရာက္သမ္းပိုက္တဲ႕အခါမွာ ပစ္လႊဲရတဲ႕ အေျမွာက္ေတြကို တီထြင္နိုင္ခဲ႕တာျဖစ္တယ္ ။ ရုပ္ရွင္ကားေတြမွာ ပါတာမ်ိဳး ျမင္ဖူးျကမယ္ထင္ပါတယ္ခင္ဗ်ာ ။ အဲ႕ဒီ႕နည္ကို ရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ႕တုန္းကဆိုရင္ သူဟာ ဒီလို ေျပာခဲ႕ဖူးပါေသးတယ္ ။

" ငါ့ကို ေနရာတစ္ေနရာသာေပးပါ၊ ကမၻာၾကီးကို ေရႊ႕ျပႏုိင္တယ္ " တဲ႕ ။

သူ႕ရဲ႕ ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြဟာ သူရဲ႕ အင္အားနည္းပါးလွတဲ့ သူ႕ကြ်န္းကေလးကို ရန္သူေတြျဖစ္တဲ့ ေရာမ စစ္သည္ေတြရဲ႕ တုိက္ခုိက္မႈ႕ကို ၂ ႏွစ္ၾကာေအာင္ ရြပ္ရြပ္ခြ်ံခြ်ံ ကာကြယ္ေပးႏုိင္ခဲ့တာပါ။         ထိုေခတ္က ဆုိင္ရာကုစ္ရဲ႕ သေဘၤာေတြဟာ က်န္တဲ့ ႏုိင္ငံေတြ မတည္ေဆာက္ႏုိင္ေလာက္ေအာင္အဲ့ဒီအခ်ိန္က ၾကီးမားလြန္းလွပါတယ္။  ဘာျဖစ္လို႕လဲဆိုေတာ့ အာခိမီးဒိ ရဲ႕ ကုတ္ သေဘာတရားေတြ ကို အသံုးခ်ျပီး တည္ေဆာက္တဲ့အတြက္ သာမန္ လူအင္းအားေတြ မႏုိင္တဲ့ ၀န္ေတြကို ေရႊ႕ေျပာင္းႏုိင္ခဲ့လို႕ျဖစ္ပါတယ္။  ေနာက္ထပ္တည္ထြင္မႈ႕ကေတာ့ “Archimedes Screw” ျဖစ္ပါတယ္။  ဒါဟာ ကြ်န္ေတာ္တို႕ ဒီေန႕ အသံုးျပဳေနတဲ့ ၀က္အူရစ္ ေရစုပ္စက္ေတြရဲ႕ မူလ အေျခခံတစ္ခုလည္း ျဖစ္ပါတယ္။  သေဘၤာေတြ ၾကီးမားစြာတည္ေဆာက္ႏုိင္တဲ့အခါ ထိုေခတ္က သစ္သားေတြကို အသံုးျပဳတဲ့အတြက္ ေရစိမ့္၀င္တာေတြရွိခဲ့ပါတယ္။  ဒီလို ေရစိမ့္၀င္မႈ႕ေတြကို စုပ္ထုတ္ဖို႕အတြက္ အာခိမီးဒိ က ဒီ ေရစုပ္တဲ့ ပစၥည္းကို တည္ထြင္ေပးခဲ့တာပါ။ေနာက္ ရန္သူသေဘၤာေတြ ခ်ဥ္းကပ္လာတဲ့အခါမွာ အင္အားၾကီးမာတဲ့ ပိုမို တိက် ေသခ်ာတဲ့ ေလာက္လႊဲၾကီးေတြကို သူ႕ရဲ႕ ေတြ႕ရွိမႈ႕နဲ႕ တည္ေဆာက္ႏုိင္ခဲ့တဲ့အတြက္ ေက်ာက္တံုးၾကီးေတြ၊ မီးအိုးၾကီးေတြ၊ ျမွားတံၾကီးေတြကို တရပ္စပ္ ပစ္လႊတ္ရင္း အင္းအားၾကီးမားလွတဲ့ ေရာမ ရန္သူေတြကို အံတုႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။  ထူးျခားတဲ့ ေနာက္ထပ္ တီထြင္မႈ႕ကေတာ့ “Archimedes’ claw” ျဖစ္ပါတယ္။  ဒီပစၥည္းကေတာ့ ယခုေခတ္ျမင္ေနရတဲ့ ၀န္ခ်ီစက္ေတြနဲ႕ ဆင္တူပါတယ္။  ဒီ ေမာင္တံၾကီးေတြရဲ႕ တစ္ဘက္မွာေတာ့ အေလးခ်ိန္စီးတဲ့ သတၱဳေတြႏွင့္ ထိန္းညွိထားပါသတဲ့။  ဒီေမာင္းတဲ့ၾကီးေတြဟာ ကြ်န္းနားက ခံတပ္ကို ကပ္လာတဲ့ သေဘၤာၾကီးေတြဆီကို သြားခ်ိတ္ျပီး သေဘၤာေတြကို လႈပ္ခါ တိမ္းေမွာက္ ဖ်က္ဆီး ပစ္ေစပါသတဲ့။  ဒါေၾကာင့္ ရန္သူေတြဟာ အထိတ္တလန္႕နဲ႕ ကြ်န္းနားကို ကပ္ကို မကပ္ရဲေအာင္ကို ျဖစ္ၾကရပါတယ္။  ဒါတင္ဘဲလားဆိုေတာ့ မဟုတ္ေသးပါဘူး။  အာခိမီးဒိဟာ “Death Ray” လို႕ေခၚတဲ့ ေသမင္းတမန္ ေရာင္ျခည္တန္းၾကီးကိုလည္း တီထြင္ျပီးေတာ့ ရန္သူ႕ သေဘၤာေတြကို မီးရိႈ႕ဖ်က္စီးခဲ့ပါတယ္။  အမွန္ကေတာ့ ဒါဟာ ေနေရာင္ျခည္ကို အသံုးျပဳကာ ေျမာက္မ်ားလွစြာေတာ့ အလင္းျပန္ႏုိင္တဲ့ ေၾကးမွန္ၾကီးေတြကို ပါရာဘုိလာပံုစံ အ၀ိုင္းပတ္အေနအထား တည္ရွိေစျပီး ဆံုမွတ္တစ္ခုထဲသို႕ အလင္းျပန္ေပးလိုက္တဲ့အခါမွာ အပူခ်ိန္ျမင့္တက္လာျပီး စစ္သေဘၤာေတြကို မီးေလာင္ျပာက်ေစတာျဖစ္ပါတယ္။  ထိုေခတ္အခါကေတာ့ အံၾသဖြယ္ ေကာင္းေလာက္တဲ့ ေသမင္းတမန္ ေရာင္ျခည္တန္းၾကီးျဖစ္ပါတယ္။  ဒီ ေသမင္းတမန္ ေရာင္ျခည္ကို ၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွာ MIT တကၠသုိလ္ကလူေတြ လက္ေတြ႕စမ္းသပ္ေတာ့လည္း တကယ္ကို အျပင္မွာ မီးေလာင္ျပာက်ေစတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။

အာခိမီးဒိဟာ ထူးခြ်န္တဲ့ သခ်ၤာပညာရွင္တစ္ေယာက္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။  သူဟာ ပိုင္ ရဲ႕ တန္ဖိုးျဖစ္တဲ့ 3.1416 ကို အနီးစပ္ဆံုးျဖစ္ေအာင္ တြက္ခ်က္ျပႏုိင္ခဲ့တဲ့ ပညာရွင္တစ္ေယာက္ျဖစ္ပါတယ္။  ေနာက္သူဟာ Quadrature of Parabola စနစ္ကို ေအာင္ျမင္စြာ ေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ခဲ့ျပီး ဒါကို ေသမင္းတမန္ ေရာင္ျခည္တန္းၾကီးမွာ အသံုးခ်ခဲ့ပါတယ္။ အာခိမီးဒိဟာ ဘီစီ ၂၁၂ ခုႏွစ္ ဒုတိယအၾကိမ္ ပူးနစ္ စစ္ပြဲမွာ ေရာမစစ္သည္ေတြ သူတို႕ကြ်န္းကေလးကို သိမ္းပိုက္တဲ့ အခ်ိန္မွာ ေသဆံုးသြားခဲ့ပါတယ္။  သူ႕ကို ေရာမစစ္သည္တစ္ေယာက္က သတ္လိုက္တယ္လို႕ဆိုပါတယ္။  ေရာမစစ္သည္ေတြ ျမိဳ႕ထဲကို ၀င္သိမ္းေတာ့ အာခိမီးဒိကို ေရာမဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး မားကပ္စ္နဲ႕ေတြ႕ဖို႕ စစ္သားက ေခၚေဆာင္တယ္လို႕ဆိုပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ သမိုင္းဝင္စကားတစ္ရပ္ကို ထိုေခၚဆိုမႈက ျဖစ္ေပၚလာေစပါတယ္ ။ အဲ႕ဒီ႕စကားကေတာ့ ေရာမ စစ္သည္တစ္ေယာက္ဟာ သူဆြဲေနတဲ႕ စက္ဝိုင္းအေပၚ ေျခခ်မိတဲ႕အခါ  " ငါ့စက္ဝိုင္းကို မနင္းနဲ႕ " လို႕ ဆိုတာေျကာင့္ ေရာမစစ္သည္ဟာ စိတ္မထိန္းနိုင္ပဲ သတ္ပစ္လိုက္တာျဖစ္တယ္ လို႕ ဆိုပါတယ္ ။ ဂရိသမုိင္းပညာရွင္ ဂြ်န္ တက္ဇီးရဲ႕ အဆိုအရေတာ့ အာခိမီးဒိဟာ အသက္ ၇၅ႏွစ္အရြယ္မွာ ကြယ္လြန္ခဲ့တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။  သူေသဆံုးတဲ့အခ်ိန္မွာ သူ႕ရဲ႕ ေတာင္းဆိုမႈ႕အရ သူ႕ရဲ႕ အုတ္ဂူေပၚမွာ သူေတြ႕ရွိခဲ့တဲ့ သက္ေသျပခ်က္တစ္ခုျဖစ္တဲ့ စက္လံုးတစ္ခုရဲ႕ ထုထည္ဟာ အဆိုပါစက္လံုးႏွင့္ အျမင့္ ေရာ အ၀န္းေရာတူတဲ့ စလင္ဒါတစ္ခုရဲ႕ ထုထည္ရဲ႕ ၃ပံု ၂ပံု ရွိေၾကာင္း အထိမ္းအမွတ္အေနနဲ႕ စက္လံုးကို စလင္ဒါ ငံုထားတဲ့ အထိမ္းအမွတ္ရုပ္ထုကို ေဆာက္လုပ္ေပးခဲ့တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္ခင္ဗ်ာ ။

ဗဟုသုတရရွိနိုင္ျကပါေစ
#htoohtoolay