ျမန္မာတို႔ရဲ႕ ေရွးေဟာင္းဗိသုကာၿမိဳ႕ေတာ္ "ပုဂံ"

ျမန္မာတို႔ရဲ့ ေရွးေဟာင္းဗိသုကာၿမိဳ႕တာ္ ပုဂံၿမိဳ႕ဟာ ျမန္မာနိုင္ငံအလယ္ပိုင္း၊ ဧရာ၀တီျမစ္အေရွ႕ဘက္ကမ္းေပၚ ေဒသတစ္ဝိုက္မွာ ေရွးေဟာင္းအေဆာက္အအံုမ်ားနဲ႔ လက္ညိွဳးထိုးမလြဲ၊ ေျမျပင္အနွ႔ံ ပံုသ႑ာန္အမ်ိဳးမ်ိဳး ထုထည္ပမာဏအဖံုဖံုနဲ႔ တည္ရွိေနပါတယ္။ လူဦးေရအားျဖင့္ (၂၀၀၀၀) ခန္႔ရွိၿပီး အက်ယ္အ၀န္း ဧရိယာအားျဖင့္ စတုရန္း (၁၆) မိုင္ခန္႔ရွိပါတယ္။

ေအဒီ (၂) ရာစုေခတ္၊ သေရေခတၱရာအပ်က္မွာ သမုဒၵရာဇ္မင္းဟာ ေနာက္လိုက္ဗိုလ္ပါမ်ားနဲ႔အတူ မ်ိဳးႏြယ္တူမ်ားရွိရာ ယခုပုဂံျပည္တည္ရွိရာအရပ္သို႔ ဆန္တက္ခဲ့ၿပီး ထီးနန္းစိုက္ထူခဲ့သည္လို႔ မွတ္ယူခဲ့ၾကပါတယ္။ မင္းဆက္ (၃၄) ဆက္ေျမာက္ ပ်ဥ္ျပားမင္းလက္ထက္ (၈၄၉) ခုနွစ္မွာ ပုဂံဟာ တံခါး (၁၂) ရပ္၊ က်ံဴးၿမိဳ႕ရိုးအစံုအလင္နဲ႔ ရာဇဌာနီမင္းေနျပည္ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။

ပုဂံေခတ္ဦးပိုင္း အေၾကာင္းအရာမ်ားမွာ ဒ႑ာရီပံုျပင္မ်ားနဲ႔ ေရာေနွာေနသျဖင္ မႈန္ရီမႈန္၀ါးရွိေနခဲ့ေပမယ့္ မင္းဆက္ (၄၂) ဆက္ေျမာက္ အေနာ္ရထာမင္းလက္ထက္မွာေတာ့ သမိုင္းေၾကာင္းဟာ ပိုမိုထင္ရွားလာခဲ့ပါတယ္။

အေနာ္ရထာမင္း (၁၀၄၄-၁၀၇၇) နန္းသက္ကစၿပီး နရသီဟပေတ့မင္း (၁၂၅၆-၁၂၈၇) နန္းသက္တို္င္ေအာင္ ပုဂံဟာ နွစ္ေပါင္း နွစ္ရာ့ငါးဆယ္ေက်ာ္တိုင္တိုင္ ႀကီးက်ယ္ထည္၀ါခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္မွာေတာ့ ျပည္ပမြန္ဂိုစစ္ဒဏ္ေၾကာင့္ ပုဂံဟာ မင္းေနျပည္ျဖစ္မွ ေ႐ြ႕ေလ်ာခဲ့ပါတယ္။

ထိုစဥ္က ပုဂံျပည္ရဲ႕ အက်ယ္အ၀န္းဟာ ေျမာက္ဘက္ ဗန္းေမာ္အထိ၊ ေတာင္ဘက္မွာ ထား၀ယ္အထိ၊ အေရွ႕ဘက္မွာ သံလြင္ျမစ္အထိ၊ အေနာက္ဘက္ကေတာ့ အေနာက္႐ိုးမအထိ ရွိခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။

ပုဂံဟာ ပူျပင္းေျခာက္ေသြ႔ေသာေၾကာင့္ စိုက္ခင္းပ်ဳိးခင္းမေကာင္းသျဖင့္ မြန္တို႔က တတၱေဒသဟု ေခၚဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ပုဂံရဲ႕ အေရွ႕ေျမာက္ဘက္ မိုင္ (၉၀) ခန္႔အကြာမွာရွိတဲ့ ေက်ာက္ဆည္ေဒသ၊ ေတာင္ဘက္မိုင္ (၇၀) ခန္႔အကြာရွိ မင္းဘူးေဒသတို႔ကို ဆည္ေျမာင္းတူးေဖာက္ၿပီး ဆန္ေရးစပါးမ်ား စိုက္ပ်ိဳးခဲ့ၾကပါတယ္။ ထို႔အျပင္ ပုဂံဟာ ဧရာ၀တီျမစ္ေၾကာင္းမွတဆင့္ ပင္လယ္နွင့္လမ္းေပါက္သျဖင့္ ပင္လယ္ရပ္ျခား တိုင္းျပည္မ်ားနဲ႔ ဆက္သြယ္ေရးအဆင္ေျပခဲ့ပါတယ္။

ပုဂံဟာ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး ေတာင့္တင္းေသာ တိုင္းျပည္ႀကီးျဖစ္ခဲ့ရံုမက ပို၍ထူးျခားခဲ့ျခင္းက သာသနာေရာင္၀ါ အၾကီးအက်ယ္ ထြန္းလင္းခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ဘီစီ (၃) ရာစုကာလ အေသာကမင္းႀကီးလက္ထက္မွာ သု၀ဏၰဘုမိၼ (သထံုျပည္) သို႔ ရွင္ေသာဏနွင့္ရွင္ဥတၱရတို႔ ၾကြေရာက္သာသနာျပဳခဲ့ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ေသာ သုေတသီမ်ားကေတာ့ အေသာကေက်ာက္စာမ်ားမွာ ထိုအခ်က္မ်ားေဖာ္ျပထားျခင္းမရွိသျဖင့္ သာသနာေရာက္ေၾကာင္း လက္မခံလိုၾကပါဘူး။
မည္သို႔ပင္ျဖစ္ေစ ေရွးေဟာင္းသုေတသနဌာနရဲ႕ တူးေဖာ္ေတြ႔ရွိခ်က္ေတြအရ ပုဂံရဲ႕အေရွ႕ေတာင္ဘက္ မိုင္ (၉၀) ခန္႔အကြာမွာရွိတဲ့ ဗိႆနိုးေဒသမွာ (၁) ရာစုမွာ ဗုဒၶဘာသာအယူ၀ါဒ ရွိေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္း အခို္င္အမာ သက္ေသျပနိုင္ခဲ့ပါတယ္။ တဖန္ ပုဂံရဲ႕ေတာင္ဘက္ မိုင္ (၁၆၀) အကြာရွိ သေရေခတၱရာတြင္လည္း (၅) ရာစုမွ (၉) ရာစုအထိ ဗုဒၶသာသနာတည္တံ့ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေျကာင့္ (၁၁)ရာစုမတိုင္မီကပင္ဗုဒၶသာသနာသည္ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ တည္ရွိခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

(၁၁) ရာစုမတိုင္မီကပင္ ဗုဒၶသာသနာသည္ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ရွိေနခဲ့ေလသည္။ အေနာ္ရထာမင္း လက္ထက္တြင္ကား သာသနာေတာ္၏ တိုးတက္မႈသည္ အထင္ကရမွတ္တိုင္သဖြယ္ ျဖစ္ခဲ့ေတာ့သည္။ အေနာ္ရထာမင္းသည္ သဒၵါၾကည္ညိဳစိတ္လည္းျပင္းျပ၏။ ဘုန္းလက္ရံုးနွင့္လည္း ျပည့္စံုေလသည္။ အေနာ္ရထာမင္း၏ ေကာင္းမႈေတာ္ (ေျမပံုဘုရား) အုတ္ခြက္မ်ားကို အထက္ကသာမွ ေအာက္တြံေတးအထိ ျမန္မာနိုင္ငံအနွံ႔အျပားတြင္ ေတြ႔ရေလသည္။

ထိုအုတ္ခြက္မ်ားအလယ္မွာ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ဟာ ၾကာပလႅင္ေပၚတြင္ တင္ပ်ဥ္ေခြထိုင္၍ လက္ေတာ္တစ္ဖက္တင္ တစ္ဖက္ခ်လ်က္ ေဗာဓိပင္နွင့္ ေရႊပလႅင္ေအာင္ျမင္ေတာ္မႈဟန္ ပါတတ္ပါတယ္။ အုတ္ခြက္ရဲ႕ ေအာက္ေျခမွာေတာ့ ပါ႒ိဘာသာ၊ သသၤကရိုက္ဘာသာမ်ားနဲ႔ "ေယဓမၼာ" အစခ်ီဂါထာတိုကေလး ပါတတ္ပါတယ္။

မဟာရာဇ၀င္ႀကီးမ်ား အလိုဆိုရရင္ေတာ့ သထံုျပည္မွ ရဟန္းေတာ္ ရွင္အရဟံသည္ ပုဂံသို႔ၾကြေရာက္ၿပီး အေနာ္ရထာမင္းကို တရားစစ္၊ တရားမွန္ စတင္ေဟာၾကားခဲ့ေလသည္။ ထိုအခါအေနာ္ရထာမင္းသည္ တရားေတာ္တြင္ သဒၵါၾကည္ညိဳျခင္း ျဖစ္၍ "ငါတို႔ကား ငါ့ရွင္မွတပါး အျခားကိုးကြယ္ရာမရွိၿပီ။ ငါတို႔ ကိုယ္အသက္နွစ္ပါးကို ငါ့ရွင္အားေဆာင္နွင္းေတာ့သည္။ ငါ့ရွင္အဆံုးအမတြင္လည္း ငါခံေတာ့မည္" ဟုေလွ်ာက္ခဲ့ပါတယ္။ ပရိယတၱိသာသနာေတာ္ရွိမွ ပဋိပတၱိနွင့္ ပဋိေ၀ဓသာသနာေတာ္ ျဖစ္နိုင္ေလသည္။

ပရိယတၱိဟူေသာ ပိဋကတ္သံုးပံုသည္ ပုဂံတြင္ မရွိေခ်။ အေနာ္ရထာမင္းလည္း သထံုျပည္တြင္ ပိဋကတ္ေတာ္ အစံု (၃၀) ရွိေၾကာင္း ရွင္အရဟံထံမွ ၾကားသိရေလသည္။ ထိုအခါ သထံုမႏူဟာမင္းထံမွ ပိဋကတ္စာေပတို႔ကို ေတာင္းေလသည္။ သထံုမင္းသည္ မေခ်မငံဆိုလိုက္သျဖင့္ အေနာ္ရထာမင္းသည္ သထံုကိုတိုက္ေလသည္။ ေအာင္ေတာ္မူေသာအခါ ပိဋကတ္ေတာ္ အစံု (၃၀) ကို ဆင္ျဖဴ (၃၂) စီးတြင္တင္၍ ေနျပည္ေတာ္ ပုဂံသို႔သြင္းေလသည္။ ထို႔ျပင္ ဓါတ္ေတာ္၊ ေမြေတာ္မ်ားကိုလည္းေကာင္း၊ မင္းမိဖုရားမွဴးမတ္မ်ားကို လည္းေကာင္း၊ ဗိသုကာ ပန္းတေမာ့စေသာ အနုပညာသည္မ်ားကိုလည္းေကာင္း၊ ေနျပည္ေတာ္ ပုဂံသို႔ ေဆာင္ယူေလသည္။ အေနာ္ရထာမင္းကိုယ္တိုင္ အားေပးခ်ီးေျမွာက္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ပုဂံတြင္ ေထရ၀ါဒဂိုဏ္း ဗုဒၶဘာသာအေျခတည္ခဲ့သည္ဟု အစဥ္အလာမွတ္ယူၾကေလသည္။

ပုဂံတြင္ တည္ေဆာက္ခဲ့ၾကေသာ ေစတီဂူေက်ာင္းအမ်ားစုသည္လည္း ေထရ၀ါဒဆိုင္ရာ သာသနိက အေဆာက္အအံုမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ သုိ႔ေပမဲ့ ပုဂံျပည္တြင္ ေထရ၀ါဒဂိုဏ္း ဗုဒၶဘာသာ အယူ၀ါဒသာ ရွိသည္မဟုတ္။ ဗုဒၶဘာသာ အျခားဂိုဏ္းနွင့္ အျခားဘာသာ အယူ၀ါဒမ်ားလည္း ရွိေလသည္။ ဗုဒၶသာသနာ ေရာက္မလာမီကပင္ လူအမ်ားအဖို႔ နဂါးကိုးကြယ္မႈ၊ မိရိုးဖလာ နတ္ကိုးကြယ္မႈတို႔ ရွိခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။ နတ္ကိုးကြယ္မႈနွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ ပုဂံရဲ႕ အေရွ႕ေတာင္ဘက္ မိုင္ (၄၀) ခန္႔ေ၀းေသာ ပုပၸါးေတာင္သည္ မင္းမဟာဂီရိ နတ္ေမာင္နွမနတ္ကြန္း တည္ရွိရာဌာနျဖစ္သည္။ ပုဂံမင္းအခ်ိဳ႕လည္း နွစ္စဥ္နတ္ေတာ္လတြင္ ပုပၸါးေတာင္တက္၍ နတ္ကနားေပးၾကၿမဲျဖစ္သည္။ မိရိုးဖလာ နတ္ကိုးကြယ္မႈ ရွိသည့္နည္းတူ မဟာယာနဂိုဏ္း ဗုဒၶဘာသာလည္း ရွိခဲ့သည္။ ေထရ၀ါဒဂိုဏ္းအဖို႔ ဒါန၊ သီလ၊ ဘာ၀နာပြားမ်ားၿပီး မဂ္ဖိုလ္ နိဗၺာန္ဆိုက္ေရာက္ေရးသည္ အဓိကအခ်က္ျဖစ္ေလသည္။ မဟာယာနဂိုဏ္းတြင္မူ ေမတၱာဂရုဏာတရားသည္ ေရွ႕သြားေခါင္းေဆာင္ျဖစ္၏။ ထိုအခါ သတၱ၀ါအေပါင္းကိုကယ္ခြ်တ္ရန္အလို႔ငွာ မိမိကိုယ္တိုင္ ေဗာဓိသတၱက်င့္စဥ္ လိုက္နာျခင္းကိုက်င့္သံုးခဲ့သည္။ ထို႔အျပင္သတၱ၀ါအေပါင္းကို ဆင္းရဲဒုကၡမွ ကယ္တင္နိုင္ရန္အတြက္ နိဗၺာန္မ၀င္ေသးဘဲ ေစာင့္ေရွာက္ေနၾကေသာ ေဗာဓိသတၱမ်ားအား လူတို႔ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္ျခင္း အမႈရွိသည္။

ပုဂံသူပုဂံသားတို႔သည္ အလွဴဒါနရက္ေရာၾကသည္။ သူတို႔သည္ဘုရားဂူေက်ာင္း တည္ေဆာက္ၾကရာမွာလည္း ဆိုင္ရာပစၥည္း၊ ၀တၳဳမ်ားအတြက္ ကုန္က်ရသည္။ ပန္းခ်ီ၊ ပန္းပဲ၊ ပန္းပု၊ ပန္းရန္ သမားမ်ားကိုလည္း လက္ခေပးရေသးသည္။ သူတို႔စားေသာက္ေနထိုင္ေရးအတြက္ စားနပ္ရိကၡာနွင့္ ပုခ်ည္ဖ်င္၊ ခါးစီးစေသာ အ၀တ္မ်ားေပးရသည္။ ေပးရ၊ ကုန္ရသည္မွာ မနည္းေပ။ ပုဂံျပည္ေကာင္းစားစဥ္က ေစတီဂူေက်ာင္း ေပါမ်ားခဲ့သလို႔ ေက်ာက္အုတ္ျဖင့္တည္ေဆာက္ထားေသာ သာသနိကအေဆာက္အအံုမ်ားလည္း အမ်ားအျပားရွိခဲ့သည္။ နန္းေတာ္၊ လူေနအိမ္ကဲ့သို႔ သစ္၀ါးျဖင့္ တည္ေဆာက္ေသာ အေဆာက္အအံုမ်ားလည္း အပံုပင္ရွိေလသည္။ သို႔ရာတြင္ သစ္၊ ၀ါး၊ အေဆာက္အအံုမ်ားမွာ နွစ္ကာလ ၾကာေညာင္းလာသည္နွင့္အမွ် ပ်က္စီးကုန္ေလၿပီျဖစ္သည္။ က်န္ရွိေနေသးသည္မွာလည္း ေက်ာက္အုတ္အေဆာက္အအံုမ်ားသာ ျဖစ္ၾကသည္။