အသံထြက္မရသူမ်ားအတြက္...အထူးလက္ေဆာင္

အဂၤလိပ္စကားလုံးမ်ားကို word stress (ဖိ၍ရြတ္သံ) မွန္ခ်င္တဲ႔အခါ
အဂၤလိပ္ စကားေျပာသင္ခန္းစာေတြကို တင္ေပးေနေတာ႔ အသံထြက္ပုံ ရြတ္ဆိုပုံေလးေတြကိုလည္း ဗဟုသုတအျဖစ္ တင္ေပးသင္႔တယ္ ထင္တဲ႔အတြက္ ေရးသားလိုက္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္ ။ sentence stress ေတြက်ေတာ႔ dictionary မွာလည္း ၾကည္႔လို႔မရတဲ႔အျပင္ လြယ္လြယ္ကူကူ မေတြ႔နိုင္တဲ႔တြက္ ျပဳစုေပးလိုက္ျခင္းလည္း ျဖစ္ပါတယ္ ။
.
အဂၤလိပ္စကားဟာ ညီညာတဲ႔ေရလွိဳင္းေလးေတြလို ျမင္႔လိုက္ နိမ္႔လိုက္ ၊ တက္လိုက္က်လိုက္နဲ႔ ကာရံညီစြာ ေျပာရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္ .. ။

အဲလိုဆိုေတာ႔ စကားလုံးရဲ႕ အသံထြက္(pronunciation) အျပင္ ဖိျပီး ရြတ္ရမယ္႔ေနရာ ေဖာ႔ျပီးရြတ္ရမယ္႔ေနရာ ..ဖိျပီးရြတ္ဆိုရမယ္႔စကားလုံး ေဖာ႕ျပီးရြတ္ဆိုရမယ္႔ စကားလုံး စသည္ျဖင္႔ သိဖို႔လိုအပ္လာပါတယ္ ။

စကားလုံးတစ္လုံးမွာ stress ေျပာင္းသြားတာနဲ႔ သူ႔ရဲ႕ရုပ္ (word form) ေျပာင္းသြားတာရွိသလို ၊ ၀ါက်မွာဆိုလွ်င္လည္း stress ေျပာင္းသြားတာနဲ႔ မူရင္းအဓိပၸါယ္နဲ႔အတူ ပူးတြဲထည္႔ေပးလိုက္တဲ႔ ဆိုလိုရင္းရသ(sense) ပါ ေျပာင္းသြားတတ္ပါတယ္ ။
.
ဥပမာ >> record = (n) မွတ္တမ္း (v) မွတ္တမ္းတင္သည္ .. ဆိုျပီးရွိရာမွာ အသံထြက္ ႏွစ္ခုက မတူပါဘူး
noun ကို RECord (“ရက္”ေကာ႔ဒ္) လို႔ထြက္ရမွာျဖစ္ျပီး verb ကို reCORD (ရီ“ေကာ႔ဒ္” )လို႔ ထြက္ရမွာျဖစ္ပါတယ္ ။ dictionary မွာၾကည္႔လို႔ရတတ္ပါတယ္ ။ သို႔ေသာ္ ၾကည္႔လို႔မရေတာ႔တဲ႔ sentence stress အထိ က်ေနာ္က ဆက္ေရးသြားမွာပါ ။ အေရးၾကီးပါတယ္လို႔ မေျပာလိုေသာ္လည္း သိထားဖို႔ေတာ႔ ေကာင္းတယ္လို႔ပဲ ေျပာခ်င္ပါတယ္ ။
.
stress ကို ရြတ္ဆိုတဲ႔အခါ အသံကို ျမွင္႔ျပီး.. ပိုက်ယ္ျပီး ရြတ္ဆိုရမွာျဖစ္ပါတယ္ ။ သရသံကို ၾကာၾကာရြတ္ဆိုရမွာျဖစ္ျပီး .. ၀ါက်မွာဆိုလွ်င္ေတာ႔ ဖိျပီးရြတ္ရမယ္႔ စာလုံးမတိုင္ခင္မွာ ခဏရပ္ေပးလိုက္ျခင္းျဖင္႔ stress word ဟာ ပိုျပီး ေပၚလြင္သိသာေစပါတယ္ .. Oxford Practical English usage မွာ ဒီလိုေရးထားပါတယ္ ..
In speech, we can give words extra stress - make them sound ‘stronger’ by pronouncing them louder and with a higher intonation . We may also make the vowel longer, and pause before a stressed word.
................
ကဲစလိုက္ၾကပါစို႔
▬▬▬▬▬▬▬
(1) Word stress - general rules
စကားလုံးမ်ားကို ဖိျပီးရြတ္ဆိုတဲ႔အခါ ေယဘူယ်စည္းမ်ဥ္းေလးေတြပါ
....
(1.1) There is only one stress in one word.
စကားလုံးတစ္လုံးမွာ ဖိရြတ္သံ တစ္ခုပဲ ရွိပါတယ္
.
(1.2) Only vowels are stressed, not consonants.
သရသံမ်ားကိုသာ ဖိရြတ္ပါတယ္ ၊ ဗ်ည္းသံမ်ားကို ဖိမရြတ္ပါ ။
.................................................................
(2) Word stress - specific rules (there are many exceptions to these rules)
အေသးစိတ္ စည္းမ်ဥ္းေတြရွိပါတယ္ ၊ ေယဘူယ်စည္းမ်ဥ္းေတြျဖစ္လို႔ ျခြင္းခ်က္ေတြလည္း ရွိပါတယ္
.....................................................................
(2.1) Stress on the first syllable
မထမအသံေပၚမွာ ဖိျပီးရြတ္ဆိုရမယ္႔စကားလုံး မ်ားကေတာ႔
.....
(2.1.1) most 2-syllable nouns – china, table, export, pencil
အသံနွစ္သံရွိတဲ႔ noun အမ်ားစု
(ဥပမာ CHIna (“ခ်ိဳင္း..”နာ) လို႔ ရြတ္ဆိုရမွာျဖစ္ပါတယ္ chiNA (ခ်ိဳင္“နား...”)လို႔ ရြတ္ဆိုရမွာ မဟုတ္ပါဘူး)
..
(2.1.2) most 2-syllable adjectives – slender, clever, happy
အသံနွစ္သံရွိတဲ႔ adjective အမ်ားစု
ဥပမာ ..HAPpy >> ဟက္..ပီ လို႔ဆုိရမွာျဖစ္တယ္ ဟက္ပီးးးးးးး လို႔ မဆိုသင္႔ပါ
.............................................................
(2.2) Stress on the last syllable
ေနာက္ဆုံးအသံေပၚမွာဖိျပီးရြတ္ရမယ္႔ စာလုံးေတြကေတာ႔ ..
..
(2.2.1) most 2-syllable verbs – to export, to decide, to begin
အသံနွစ္သံရွိတဲ႔ ၾကိယာအမ်ားစု
( to ပါေနတာက verb မွန္းသိေအာင္ အပိုထည္႔ထားတာျဖစ္ပါတယ္ ၊ noun မွာ EXport လို႔ထြက္ေပမယ္႔ verb ျဖစ္သြားတဲ႔အခါ exPORT လို႔ ျဖစ္သြားပါတယ္ )
.............................................................................
(2.3) Stress on the second syllable from the end (penultimate syllable)
ေနာက္ဆုံးအသံကေနစတင္ေရတြက္ျပီး ဒုတိယအသံမွာဖိ၍ရြတ္ဆိုရန္..ေတြကေတာ႔
.
(2.3.1) words ending in “ic” – graphic, geographic, geologic, photographic
“ic” နဲ႔ဆုံးတဲ႔ စကားလုံးမ်ား
ဥပမာ geoGRAPhic, geoLOgic စသည္ျဖင္႔
.
(2.3.2) words ending in “sion” and “tion” – television, revelation, information
“sion” ၊ “tion” တို႔နဲ႔ဆုံးတဲ႔ စကားလုံးမ်ား
teleVIsion, reveLAtion, inforMAtion.. စသည္ျဖင္႔
..............................................................................
(2.4) Stress on the third syllable from the end (ante-penultimate syllable)
ေနာက္ဆုံးအသံမွ စတင္ေရတြက္ျပီး တတိယေျမာက္အသံတြင္ဖိရြတ္ရန္ ..စကားလုံးမ်ားကေတာ႔
.
(2.4.1) words ending in “cy”, “ty”, “phy” and “gy” – democracy, society, photography, geology “cy”, “ty”, “phy” ႏွင္႔ “gy” ဆုံးေသာ စကားလုံးမ်ား
ဥပမာ deMOCracy, soCIety, phoTOGraphy, geOLogy ..စသည္ျဖင္႔ ျဖစ္ပါတယ္

.▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬>>>>>>
ျမန္မာလိုမွာက ဒီမိုကေရစီ..ဆို အသံ ၅ ခုလိုျဖစ္ေနေပမယ္႔ အဂၤလိပ္မွာက ၄ ခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္ ၊

dictionary မွာ ဒီလို အသံပိုင္း ေလးေတြ ခြဲထားပါတယ္

de•moc•ra•cy, so•ci•e•ty, pho•tog•ra•phy, ge•ol•o•gy
..
ဒီမွာ က်ေနာ္ ၾကဳံလို႔တစ္ခု အပိုထည္႔ေပးခ်င္တာက အသံထြက္ မတူတာၾကားလွ်င္ အသံထြက္ အမ်ိဳးမ်ိဳးကို နားေထာင္ၾကည္႔ေစခ်င္ပါတယ္ အနည္းဆုံးေတာ႔ အဂၤလိပ္နဲ႔ အေမရိကန္ နွစ္မ်ိဳးကို နားေထာင္ေစခ်င္ပါတယ္

ဥပမာ
▬▬▬
democracy (ဒီမိုခေရဆီ၊ ဒေမာ႔ခေရဆီ)
status (စေတးတပ္(စ္) ။ စတာ႔တပ္(စ္) )
data (ေဒတာ ၊ ဒါတာ) ..
စသည္ျဖင္႔ ရွိေနေတာ႔ ကိုယ္သိတာက အမွန္လိုလို.. ပိုျပီးေခတ္မွီသလိုလို..native သံေပါက္တယ္လိုလို ေတြ ထင္တတ္ၾကပါတယ္ (က်ေနာ္႔ကိုယ္က်ေနာ္ညႊန္းတယ္လို႔ ယူဆနိုင္ပါတယ္)
...
(2.4.2) words ending in “al” – critical, geological
...............................................................................
(2.5) Compound words (words with two parts)
စကားလုံးနွစ္ခုကို တစ္ခုအျဖစ္ေပါင္းထားတဲ႔ စကားလုံးေတြအတြက္ စည္းမ်ဥ္းေတြကေတာ႔
.
(2.5.1) compound nouns, the stress is on the first part – blackbird, greenhouse, bluebird, blackboard, notebook, bookstore, toothbrush, keyboard
ေပါင္းစပ္နာမ္ မ်ားကို ေရွ႕ပိုင္းမွာ ဖိျပီးရြတ္ဆိုရပါမယ္
ဥပမာ BLACKbird, NOTEbook,....
.
(2.5.2) compound adjectives, the stress is on the second part – bad-tempered, old-fashioned
ေပါင္းစပ္နာမ၀ိေသသနမ်ားကို ေနာက္ပိုင္းမွာ ဖိျပီးရြတ္ဆိုရပါမယ္
ဥပမာ bad-TEMpered, old-FASHioned
.
(2.5.3) compound verbs, the stress is on the second part – to understand, to overflow
ေပါင္းစပ္ၾကိယာမ်ားကို ေနာက္ပိုင္းမွာ ဖိျပီးရြတ္ဆိုရပါမယ္
ဥပမာ.. underSTAND, overFLOW
.
(2.5.4) two word compound nouns, the stress is on the first word - air conditioner, nail polish, french fry
စကားလုံးႏွစ္လုံးကိုတြဲမထားပဲ ခြဲထားတဲ႔ ေပါင္းစပ္နာမ္မ်ားကို ေရွ႕ကစကားလုံးမွာ ဖိျပီး ရြတ္ဆိုရပါမယ္
ဥပမာ.. AIR conditioner, NAIL polish ... စသည္ျဖင္႔ ျဖစ္ပါတယ္
.......................................................................................................
၀ါက်ေတြကို ေျပာတဲ႔အခါ ပုံမွန္အားျဖင္႔ ဘယ္လို stress လုပ္မယ္ဆိုတာ ဆက္ေရးပါမယ္ ။ အဲဒီထက္ပိုျပီးေတာ႔ stress ေနရာေျပာင္းတဲ႔အခါ အဓိပၸါယ္ေျပာင္းသြားပုံကိုလည္း ေရးပါဦးမယ္ ။ ေတာ္ေတာ္ၾကီး သိျပီးလို႔ ေရးတာမဟုတ္ပါ ။ လိုအပ္ခ်က္ေတြ ရွိပါတယ္ ။ သိသမွ်ကို ေပးခ်င္ေနတာသာ ျဖစ္ပါေၾကာင္း
..