ကမၻာ

ကမာၻ သုိ႔ ကမာၻၿဂိဳဟ္ (Earth) သည္ ေန မွ တတိယေျမာက္ ျဂိဳဟ္ ျဖစ္သည္။ ကမာၻၿဂိဳလ္သည္ ေန အဖြဲအစည္း တြင္ ဆီလီကာ ေက်ာက္ေတာင္မ်ားျဖင့္
ဖြဲစည္းထားေသာ ၿဂိဳဟ္ေလးခုအနက္အခ်င္း၊ ထုထည္၊ သိပ္သည္းဆ အားျဖင့္ အႀကီးဆံုး ျဖစ္သည္။

ကမာၻ ကုိ ကမာၻေျမႀကီး၊ ပထဝီေျမႀကီး၊ ကမာၻၿဂိဳဟ္၊ၾသကာသေလာက ဟုလည္း ေခၚၾကသည္။

လူအပါအဝင္ မ်ဳိးစိတ္ေပါင္း သန္းခ်ီရွိရာ ကမာၻၿဂိဳလ္သည္စၾကာဝဠာတြင္း သိသမွ် သက္ရွိ တည္ရွိရာ တစ္ခုတည္းေသာ ဌာန ျဖစ္သည္။ သိပၸံ အေထာက္အထား မ်ားအရ ကမာၻၿဂိဳလ္သည္ လြန္ခဲ့ေသာ
ႏွစ္ ေထာင္ေပါင္း ၄.၅၄ သန္းကာလကပင္တည္ရွိေနၿပီျဖစ္ၿပီးသက္ရွိတုိ႔ သည္ ႏွစ္ေထာင္ေပါင္း ၁ သန္း အတြင္းေပၚေပါက္လာခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။

ထုိအခ်ိန္မွစ၍ ကမာၻ၏ ဇီဝ အလႊာ (biosphere) သည္ ေလထု (atmosphere) ႏွင့္ အဇီဝ (abiotic) အေျခအေန ကုိ မ်ားစြာေျပာင္းလဲ ေစခဲ့ၿပီး ေလရွဴ သတၱဝါ (aerobic organism) မ်ား
ေပါက္ပြားေစခဲ့ျခင္း ႏွင့္အတူ အႏၲရာယ္ ေရာင္ျခည္မ်ားမွကာကြယ္ ေပးေသာ အုိဇုန္းလႊာ ကုိ ျဖစ္ေပၚေစခဲ့သည္။ကမၻာၿဂိဳဟ္(Earth) သည္ လူသားမ်ား၊ တိရိစၧာန္မ်ားႏွင့္ အပင္တို႔
ရွင္သန္ေနထိုင္ရာ ၿဂိဳဟ္တစ္ခုျဖစ္သည္။ ကမၻာတြင္ လတစ္စင္းသာရွိသည္။ ကမၻာသည္ ေနကို ၃၆၅.၂၅၆၄ ရက္တြင္ တစ္ႀကိမ္ လွည့္ပတ္ေနၿပီးတစ္ႏွစ္ဟုသတ္မွတ္ၾကသည္။ ေနသည္ ကမၻာကို ထြန္းလင္းရန္အလင္းေရာင္ေပးသည္။

ကမၻာသည္ လုံးဝဝိုင္းစက္မေနေသာ စက္ဝိုင္းပုံရွိသည္။ကမၻာသည္ သူ၏ဝင္ရိုးေပၚတြင္ ကိုယ္တိုင္ အေနာက္မွအေရွ႕သို႔ လွည့္ပတ္ေနသျဖင့္ ကမၻာ၏ေနရာတိုင္းသည္ ေန႔အခ်ိန္တြင္
အလင္းေရာင္ရရွိ၍ ညအခ်ိန္တြင္ ေမွာင္မိုက္ေနၾကသည္။
ကမၻာေပၚရွိေရမ်ားမွာ ေအးခဲမသြားရန္ႏွင့္ ေရေႏြးေငြ႕အျဖစ္သို႔ေျပာင္းလဲမသြားရန္ေနမွ သင့္ေတာ္ေသာ အပူခ်ိန္ကို ရရွိသည္။ကမၻာ၏ ၇၁ ရာခိုင္ႏွုန္းခန႔္သည္ သမုဒၵရာမ်ားအတြင္းမွ ဆားငန္ေရတို႔ျဖင့္ ဖုံးလႊမ္းေနသည္။ ကမၻာေပၚရွိ တိုက္ႀကီး ၇ တိုက္သည္ သမုဒၵရာထက္၌ ေပၚထြက္ေနၾကၿပီး ေျမျပင္ အျဖစ္တည္ရွိေနၾကသည္။အႏၲာတိကတိုက္ တစ္တိုက္မွာမူ တစ္တိုက္လုံးနီးပါး ေရခဲတို႔ျဖင့္ ဖုံးလႊမ္းေနၿပီး ေရခဲျပင္အထက္၌ ေျမျပင္အနည္းငယ္သာရွိသည္။ ထို႔အျပင္ ကမၻာေပၚတြင္ ေသးငယ္ေသာ ကၽြန္းမ်ား အေျမာက္အမ်ားပင္ရွိသည္။ကမၻာ၏ ေျမာက္ဝင္ရိုးစြန္း ႏွင့္ ေတာင္ဝင္ရိုးစြန္းတို႔မွာ အျခားေနရာမ်ားႏွင့္ ႏွိုင္းယွဥ္လၽွင္ ေနေရာင္ျခည္ရရွိမွု ေလ်ာ့နည္းသျဖင့္အလြန္ေအးၿပီး ေရခဲတို႔ျဖင့္ဖုံးလႊမ္းေနသည္။

ေနေရာင္ျခည္မွအပူရွိန္သည္သမုဒၵရာေရတို႔ကို ေရေငြ႕အျဖစ္ ေျပာင္းလဲေစၿပီးတိမ္တိုက္မ်ားျဖစ္ေပၚေစသည္။ တိမ္တိုက္မ်ားသည္ အႏၲရာယ္ျဖစ္ေစနိုင္ေသာ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္မ်ား၏ရန္မွ ကမၻာေျမကို အကာအကြယ္ေပးသည္။အကယ္၍ တစ္ေနရာထဲတြင္ တိမ္တိုက္အမ်ားအျပားရွိပါက မိုးရြာက်ေစသည္။ ေရေငြ႕မ်ားသည္ ေရအျဖစ္ ျပန္လည္ေျပာင္းလဲၿပီး ကုန္းေပၚသို႔ ျပန္၍ ရြာက်ကာ ျမစ္အေျမာက္အမ်ားကို ျဖစ္ေပၚေစသည္။

ကမၻာသည္ လူသားတို႔သိရွိသမၽွ သက္ရွိမ်ားေနထိုင္ေသာ တစ္ခုတည္းေသာ ေနရာျဖစ္သည္။ ကမၻာ၏ အရည္အျဖစ္ရွိေသာ ေရထုမွသက္ရွိမ်ားရွင္သန္ျခင္းအတြက္လုံေလာက္ေသာအေၾကာင္းတစ္ရပ္ျဖစ္ေစသည္။ မိုးအနည္းငယ္သာ ရြာက်ေသာ ေနရာမ်ားကို ကႏၲာရမ်ားဟုေခၚသည္။

ကမၻာသည္ တစ္ျခမ္းသို႔ အနည္းငယ္မၽွ တိမ္းေစာင္းေနၿပီး ေနကိုလွည့္ပတ္ေနသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ တစ္ႏွစ္တာ၏ အခ်ိန္ကာလတစ္ခုတြင္ေျမာက္ဝင္ရိုးစြန္းမွာ ေန၏အပူခ်ိန္ကို ပိုမိုရရွိၿပီး ၆ လမၽွၾကာေသာ အခါေတာင္ဝင္ရိုးစြန္းမွာ ေန၏အပူခ်ိန္ကို ပိုမိုရရွိသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ရာသီဥတုေလးခုျဖစ္ေသာ ေႏြရာသီ(summer) ၊ ေဆာင္းဦးရာသီ(autumn) ၊ ေဆာင္းရာသီ (winter)ႏွင့္ ေႏြဦးရာသီ(spring)တို႔ကို ျဖစ္ေစသည္။ကမၻာေပၚတြင္ ေတာင္မ်ားႏွင့္ မီးေတာင္မ်ားရွိသည္။
သူတို႔သည္ ကမၻာေျမႀကီး၏ အတြင္းပိုင္း နက္ရွိုင္းေသာ ေနရာမွပူျပင္းေသာ ေက်ာက္သားမ်ား၏ လွုပ္ရွားမွုေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚေစသည္။တစ္ခါတစ္ရံတြင္ ေက်ာက္သားမ်ားလွုပ္ရွားခ်ိန္၌ ေျမႀကီးကို လွုပ္ရွားေစေသာငလ်င္မ်ားျဖစ္ေပၚေစသည္။