ပုဂံေခတ္ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာအစ

ရွင္အရဟံ ရဲ႕ ဘဲြ႕ေတာ္က အရွင္ဓမၼဒႆီ ျဖစ္ပါတယ္။ သထုံျပည္က အရွင္သီလဗုဒၶိ ရဟႏၲာအရွင္ျမတ္ရဲ႕ တပည္႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ငယ္စဥ္ကပင္ ေစာင္႕ေရွာက္လို႔ ရဟန္းျပဳေပး ေတာ္ မူပါသတဲ႔။ ေဗဒင္ေလးပုံ နဲ႕တကြ ပိဋကက်မ္းဂန္ တတ္ေျမာက္၍ ရဟႏၲာျဖစ္ေတာ္မူ ပါတယ္။ ေက်ာ္ေစာ ထင္ရွားသျဖင္႔ ေသာကၠတဲျမိဳ႕( ယိုးဒယားျပည္ရိွ ႏြတ္ပူရီၿမိဳ႕ ) က ဒကာမ်ား ပင္႔ဖတ္၍ ႂကြေရာက္ သီတင္းသုံး ခဲ႔ပါတယ္ ။ (၁၀) ႏွစ္ေက်ာ္ခန္႔ အဲဒီမွာ သီတင္းသုံးခဲ႔ၿပီး သထုံကို ျပန္ ႂကြလာကာ ေတာရေက်ာင္း၌ ေနေတာ္မူပါတယ္။

သကၠရာဇ္(၄၀၆) ခု၊ ပုဂံျပည္မွာ အေနာ္ရထာမင္းႀကီး နန္း တက္ကာစမွာ မင္းႀကီးဟာ ပုဂံျပည္ မင္းအဆက္ဆက္ အဓမၼဝါဒ ျဖန္႕ခဲ႕ေသာ (မဟာယာန) အရည္းႀကီးမ်ားကို စိတ္နဲ႕မေတြ႕လို႕ ဒိြဟ ျဖစ္ေနခ်ိန္ပါ။ အရည္းႀကီးတို႕က လည္း ဒါကိုသိလို႕ မင္းႀကီးယုံၾကည္ေစဘို႕ သေရေခတၲရာ ျပည္ရိွ သခြပ္ပင္ႀကီးကို အေခါင္းထြင္းၿပီး (မဟာယာန) က်မ္းစာမ်ား ထည္႔သြင္းကာ ေျမသရြတ္ လိမ္းက်ံ၍ ျပန္ လည္ ပိတ္ဆို႕ၿပီး အေပြးတက္ေအာင္ လုပ္ထားပါတယ္။

ၿပီးမွ သခြပ္ပင္၌ က်မ္းစာရိွေၾကာင္း အိပ္မက္ မက္တယ္ လို႕ သတင္းလႊင္႔၊ ေကာလဟလေတြ ဖန္တီးၿပီး မင္းႀကီး နားေပါက္ေအာင္ လုပ္ၾကပါတယ္။ မင္းႀကီးလည္း စစ္တပ္ နဲ႕ သြားၿပီး သခြပ္ပင္ကို ေဖာက္ခဲြၾကည္႔ရာ" (မဟာယာန) အရည္းႀကီး တို႕သည္ အယူအက်င္႔ မွန္၍ ေဂါတမဘုရား ရွင္ရဲ႕ တပည္႔မ်ား ျဖစ္ေၾကာင္"… က်မ္းစာမ်ား ေတြ႕ရတဲ႕အ တြက္ မယုံသကၤာနဲ႕ပဲ တာဝန္မပ်က္ ဆက္လက္ ကိုးကြယ္ ေနရတဲ႕ အခ်ိန္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။

အဲဒီတုန္းက အရည္းႀကီး အင္အားကလည္း မေသးလွပါ ဘူး။ ေခါင္းေဆာင္သုံးက်ိပ္နဲ႕ ငယ္သား ေျခာက္ေသာင္း ရိွပါသတဲ႕။ သီလဗုဒၶိ ရဟႏၲာ အရွင္သူျမတ္ႀကီးဟာ ပုဂံ ျပည္ရဲ႕ သတင္းမ်ား ၾကားသိတဲ႕အခါ ရွင္အရဟံကို အက်ိဳး အေၾကာင္း မိန္႔ၿပီး ပုဂံသို႕ သြား၍ သာသနာျပဳရန္ အမိန္႕ခ် ေတာ္မူပါတယ္။ ရွင္အရဟံလည္း သားေရနယ္အခင္းကို ပခုံးတင္၊ သပိတ္လြယ္ၿပီး သထုံက ႂကြလာ၊ ပုဂံျပည္အနီး ေတာအုပ္တစ္ခုမွာ အေမာေျဖေနခိုက္၊ မုဆိုးတစ္ေယာက္ ကေတြ႕လို႕ လူရိုင္းထင္ၿပီး ေနျပည္ေတာ္ ေခၚသြားပါသတဲ႕။ (အရည္းႀကီးေတြက နက္ျပာေရာင္ သကၤန္းဝတ္ၿပီး ဆံပင္ မုတ္ဆိတ္ ထားၾကတာေၾကာင္႔ ရွင္အရဟံရဲ႕ သြင္ျပင္ဟန္ ပန္က မုဆိုးမ်က္စိထဲမွာ အဆန္း ျဖစ္ေနတာပါ။)

အေနာ္ရထာမင္းႀကီးက ရွင္အရဟံရဲ႕ ဣေျႏၵကို ျမင္လိုက္ရုံ နဲ႕ " ဤသူကား လူရိုင္းမဟုတ္၊ တရားရိွေသာ သူေတာ္ ျမတ္ပင္ ျဖစ္သည္"… လို႕ ပါရမီဓာတ္ခံေၾကာင္႔ အမွန္ကို သိေတာ္မူပါသတဲ႔။ "သင္႔ျမတ္ရာ ေနရာကို ၾကည္႔၍ေန ေလာ႔"… လို႕ သေဘာကိုစမ္းၿပီး ေလ်ွာက္လ်ွင္ ရွင္အရဟံ လည္း ရာဇပလႅင္ေပၚ တက္၍ ေနေတာ္မူပါသတဲ႕။ မင္းႀကီး လည္း"ဤသူကား သူေတာ္သူျမတ္ အစစ္တည္း"… လို႕ ေနရာယူပုံကို ၾကည္႔ကာ ပီတိျဖစ္ေတာ္ မူပါတယ္။

တိုတို ေျပာ႐ရင္ေတာ႔ မင္းႀကီးလည္း ရွင္အရဟံနဲ႕ အေမး အေျဖ ျပဳလုပ္ကာ၊ ေဟာၾကားတဲ႕ တရားေတာ္ေတြ နာယူ ၿပီး " ဝမ္းေျမာက္ လွပါသည္ဘုရား။ အရွင္မွတစ္ပါး အျခား ကိုးကြယ္ အားထားရာ မရိွပါ။ ကၩႏု္ပ္၏ အသက္ကိုပင္ ေဆာက္ႏွင္း လွဴဒါန္းပါ၏။ တရားအဆုံးအမ ေပးသည္႕အ တိုင္း ခံယူပါမည္ဘုရား"… လို႕ ေလ်ွာက္ထားကာ ေထရဝါဒ ဗုဒၶဘာသာကို သက္ဝင္ယုံၾကည္ ခဲ႔ပါသတဲ႕။ေနျပည္ေတာ္ အေရွ႕ဘက္မွာ ေဇတဝန္မည္ေသာ ေက်ာင္းေတာ္ကို ေဆာက္လုပ္ လွဴဒါန္းပါတယ္။ (ေအဒီ ၁၂၄၃ ခုႏွစ္က ရွင္အရဟံရဲ႕ ေက်ာင္းတိုက္မွာ သံဃာေတာ္ စာသင္သား မ်ား ေနထိုင္ရန္ ေက်ာင္းေပါင္း ႏွစ္ဆယ္ရိွတယ္ လို႔ ေက်ာက္စာပုံ ၁၅၂/၆ ၌ ပါရိွပါတယ္။)

မင္းႀကီးလည္း ေရကိုထမ္း၊ မိဖုရားႀကီးက ဆြမ္းကိုရြက္ ကာ ေန႔စဥ္ သြားေရာက္ လွဴဒါန္းၾကပါသတဲ႔။ သာသနာ ေရးနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး ေလ်ွာက္ထား ေမးျမန္းကာ (မဟာယာ န) အရည္းႀကီး ေျခာက္ေသာင္းကို လူဝတ္လဲေစၿပီး အဲေမာင္လံွကိုင္၊ ဆင္ေခ်းက်ဳံး၊ ျမင္းေခ်းက်ဳံး အျဖစ္ အမႈ ေတာ္ ထမ္းေစပါသတဲ႕။ ရွင္အရဟံလည္း သာသနာၾကည္ ညိဳသူမ်ားအား ရဟန္းခံေပးခဲ႕ရာ ထိုေခတ္က ေထရဝါဒ ဗုဒၶဘာသာ ရဟန္းသံဃာေပါင္း သုံးေသာင္းေက်ာ္ ရိွခဲ႕ပါ ေၾကာင္း ဝံသဒီပနီ က ဆိုပါတယ္။ မင္းနဲ႕ ဆရာ တိုင္ပင္ၿပီး သာသနာ႔ အညစ္အေၾကးတို႕ကို ေဆးေၾကာ သုတ္သင္ ေတာ္ မူခဲ႕ၾကပါတယ္။

အရည္းႀကီးေတြက သူတို႕ရဲ႕ လာဘ္လာဘေတြ ဆုတ္ယုတ္ ကုန္လို႔ ရွင္အရဟံကို ရန္ျငိဳးဖဲြ႕ၾကပါတယ္။ မင္းႀကီး သိေတာ္မူတဲ႕အခါ ေက်ာင္းေဝယ်ာဝစၥ ေဆာင္ရြက္ရင္း အရည္းႀကီးတို႕ရန္က ကာကြယ္ဘို႔ အေစာင္႔လူတစ္ရာ ထားလွဴေတာ္ မူပါတယ္။ ရွင္အရဟံက ထိုလူမ်ားကိုလည္း ရွင္ရဟန္း ျပဳေပးျပီး ပရိယတ္စာေပ ေတြ သင္ၾကားေပးေတာ္ မူခဲ႔ပါသတဲ႕။

သကၠရာဇ္ (၄၁၉) ခုႏွစ္ ေရာက္တဲ႕အခါ ရွင္အရဟံရဲ႕ တိုက္ တြန္းခ်က္အရ ဓာတ္ေတာ္၊ ေမြေတာ္နဲ႕ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ား ပင္႔ေဆာင္ရန္ စကားအရာ ေခ်ငံတဲ႕ အမတ္တို႔ကို လက္ ေဆာင္ပဏၰာ ေတြနဲ႕အတူ သထုံျပည္ မႏူဟာမင္းထံ ေစလႊတ္ ခဲ႔ပါတယ္။ မႏူဟာမင္းက "မိစာၦဒိဌိတို႕ႏွင္႔ တန္ရာ သေလာ"… လို႕ မေခ်မငံ စကားျပန္တဲ႔အတြက္ မင္းႀကီး အမ်က္ေဒါသထြက္ၿပီး က်န္စစ္သား စတဲ႕ သူရဲေကာင္း ေတြ ပါဝင္တဲ႕ ၾကည္း၊ ေရႏွစ္တန္ စစ္ခင္းျပီး သထုံျပည္ကုိ တိုက္ခိုက္ ေအာင္ျမင္ ခဲ႔ပါတယ္။ပိဋက အစုံသုံးဆယ္နဲ႕ ဓာတ္ေတာ္၊ ေမြေတာ္ေတြကို ဆင္အစီး သုံးဆယ္နဲ႕ တင္၍ ပုဂံသို႕ ပင္႔ေဆာင္ လာခဲ႕ၾကပါတယ္။ အဲဒီပိဋကေတြကို ေနာင္ကာလမွာ သီဟိုဠ္( သီရိလကၤာ) က ရရိွတဲ႔ ပိဋက တို႕နဲ႕ ရွင္အရဟံ ကိုယ္တိိုင္ တိုက္ဆိုင္တည္းျဖတ္ တဲ႔အခါ မကဲြမလဲြ အညီအညြတ္ပင္ ရိွတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။( သထုံ က ပိဋက ေရာက္သည္႔ႏွစ္ကို သာသနာလကၤာရ မွာေတာ႔ သာသနာ ၁၆၀၁၊ ေကာဇာ ၄၁၉ လို႕ ဆိုထားပါတယ္။)

အဲဒီအခါက စလို႔ စစ္မွန္ စင္ၾကယ္တဲ႕ ေထရဝါဒ ဗုဒၶသာသ နာေတာ္ႀကီး ပုဂံေနျပည္ေတာ္ တစ္ဝွမ္းမွာ ပြားစီး တိုးတက္ ထြန္းကား လာပါေတာ႔တယ္။ အေနာ္ရထာမင္း ႀကီးလည္း အရည္းႀကီးတို႕ရဲ႕ မိစာၧအေမွာင္အတြင္းမွာ ေနခဲ႔ ၾကရွာတဲ႔ ေဘးေလာင္းေတာ္၊ ဘိုးေလာင္းေတာ္ တို႕ကို သတိရ ဝမ္းနည္း ေၾကကဲြၿပီး ဝမ္းနည္းဝမ္းသာျဖင္႔ "ပါရမီ ကုသိုလ္ ရေစခလို"… လို႔ တ၊ ဆို ျမည္တမ္းေတာ္ မူပါသ တဲ႔။

ရွင္အရဟံ အရွင္သူျမတ္ဟာ အေလာင္းစညသူမင္းႀကီး နန္းစံသက္(၂) ႏွစ္အရ၊ သက္ေတာ္(၈၁) ႏွစ္မွာ ပရိနိဗၺာန္ ျပဳေတာ္မူ ပါတယ္။ မင္းနဲ႕ျပည္သူ အားလုံးက ခုႏွစ္ရက္ ပတ္လုံး ႀကီးစြာ ပူေဇာ္ၿပီး မီးသၿဂႋဳဟ္ ၾကပါတယ္။ ရွင္အရဟံရဲ႕ ႂကြင္းက်န္တဲ႔ ဓာတ္ေတာ္မ်ားကို ေရႊတလား မွာ ထည္႔သြင္းၿပီး တူရြင္းေတာင္ေျခမွာ ဂူတည္ထား ကိုး ကြယ္ၾကပါတယ္။ ရွင္အရဟံရဲ႕ ပုံကိုလည္း ထုလုပ္ ကိုးကြယ္ ခဲ႔ၾကပါတယ္။ ( ယခု ပုဂံ အာနႏၵာဘုရား အတြင္း မွာ ရွင္အရဟံရဲ႕ ပုံေတာ္ကို ဖူးေျမာ္ ႏိူင္ပါတယ္။)

ယင္းဂူမွာ ပုဂံတည္စ မူလ ၁၉ ရြာ အပါအဝင္ ေတာင္ပရြာ၊ အေနာက္ေျမာက္ တာ ၅၀၀ အကြာ၌ တည္ရိွတဲ႔ ထီးေဆာင္းဘုရား ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။(ပခုကၠဴျမိဳ႕ အဂၢမဟာ ပ႑ိတ ဆရာေတာ္ ဦးနႏၵဝံသ ေရးတဲ႔ ေရႊစည္း ခုံသမိုင္း က်မ္းသစ္မွာ ပါတယ္လို႔ ဆိုထားပါတယ္။ ) က်န္စစ္သား မင္းႀကီးရဲ႕ နန္းေတာ္ မြန္ေက်ာက္စာမွာ လည္း ၄၆၃ ခုႏွစ္၊ နန္းသစ္တက္ပဲြတြင္ ရွင္အရဟံ ဦးစီးတဲ႔ သံဃာ ၄၁၀၈ ပါးက ပရိတ္ရြတ္ပုံကို တခမ္းတနား ေဖာ္ျပ ထားတယ္လို႔ မွတ္သား ဖတ္ရွဴ ရပါတယ္။

ျမန္မာ ျပည္သူျပည္သား ဗုဒၶဘာသာဝင္ သူေတာ္စင္ အဆက္ ဆက္ရဲ႕ ေက်းဇူးရွင္၊ ဘုရားရွင္ရဲ႕ သားေတာ္ႀကီး ရွင္အရဟံ ရဟႏၲာ အရွင္သူျမတ္ရဲ႕ သာသနာျပဳ လုပ္ငန္းမ်ားနဲ႕ ေထရဝါဒ ဗုဒၶသာသနာ အစစ္အမွန္ ျမန္မာျပည္ကို ျပန္လည္ ေရာက္ရိွလာတဲ႔ သမိုင္းေၾကာင္းကို ဗဟုသုတ အလို႔ငွာ တင္ျပျခင္းသာ ျဖစ္ပါတယ္ခင္ဗ်ား။.

တကယ္ေတာ႔ ေထရဝါဒ ဗုဒၶသာသနာ ျမန္မာျပည္ကို ေရာက္ရိွလာတာ ႏွစ္ေပါင္း (၂၆၀၀) ေက်ာ္ခဲ႔ပါၿပီ။ေဂါတမ ဘုရားရွင္ ဘုရားျဖစ္ေတာ္မူကာစ ပထမဆုံး သရဏဂုံႏွစ္ ပါး တည္ခဲ႔တဲ႔ တဖုသ နဲ႔ ဘလႅိက ညီေနာင္ႏွစ္ပါးဟာ အေနာက္ မဇၩိမေဒသကို သေဘၤာနဲ႔ ကုန္ကူးသြားရင္း ဘုရားရွင္နဲ႔ေတြ႕ၿပီး မုန္႔ဆြမ္းကပ္လို႔ ပထမဆုံး သရဏဂုံ တည္ခဲ႔တဲ႔ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ျမန္မာလူမ်ိဳး ႏွစ္ဦး ျဖစ္ပါတယ္။ ( အဲဒီတုန္းက သံဃာရတနာ မေပၚေသးလို႔ ေဂါတမဘုရား ရွင္က ဗုဒၶံ သရဏံ ဂစာၦမိ၊ ဓမၼံ သရဏံ ဂစာၦမိ လို႔ သရဏဂုံ ႏွစ္ပါးကိုပဲ ေဆာက္တည္ ခိုင္းခဲ႔တာပါ။)

ဘုရားရွင္က တဖုသ နဲ႔ ဘလိႅက ကုန္သည္ညီေနာင္ ႏွစ္ပါး ကို စြန္႔ေတာ္မူခဲ႔တဲ႔ ဆံေတာ္ေတြကို ဥကၠလာပမင္းႀကီး ကိုယ္ေတာ္တိုင္ ဗို္လ္တေထာင္ ဆိပ္ကမ္းမွာ ရင္ေခါင္းအ နက္ထိ ေရထဲဆင္းကာ ႀကိဳယူ ပင္႔ေဆာင္ခဲ႔ၿပီး ပြင္႔ေတာ္မူ ၿပီးတဲ႔ ကကုသန္၊ ေကာဏာဂုံ၊ ကႆပ ဘုရားရွင္တို႔ရဲ႕ ေတာင္ေဝွးေတာ္၊ သကၤန္းေတာ္၊ ေရသႏုပ္ေတာ္ တို႔နဲ႔အ တူ ဌာပနာၿပီး ေရႊတိဂုံေစတီေတာ္ျမတ္ႀကီး ကို တည္ထား ကိုးကြယ္ခဲ႔တယ္ လို႔ မွတ္သားဖူး ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့သံုးႏွစ္ေက်ာ္ကပဲ ေရႊတိဂုံေစတီေတာ္ ႏွစ္(၂၆၀၀) ျပည္႔ ဗုဒၶပူဇနိယ ပဲြေတာ္ က်င္းပခဲ႔ ပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ ကၩန္ေတာ္တို႔ ျမန္မာႏိူင္ငံရဲ႕ ေထရဝါဒ ဗုဒၶသာသနာ သက္တမ္းဟာ သမိုင္းေၾကာင္း အားျဖင္႔ ရွည္လ်ားလွၿပီး ေရႊတိဂုံေစတီေတာ္ျမတ္ႀကီးက အထင္အရွား ျပဆိုေနပါတယ္။