ပုဂံမင္းမ်ား

ေတာင္သူႀကီးမင္းသည္ ပုဂံမင္းဆက္ သိန္းခိုမင္း ကံေတာ္ကုန္လြန္ၿပီးေနာက္ မူးမတ္မ်ားတင္ေသာ မင္းျဖစ္ေလသည္။ ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၂၇၉ တြင္ ေတာင္သူၾကီးမင္း နန္းတက္ခဲ႔၏ ။ထိုမင္း ကို နတ္ေတာ္ေက်ာင္းတကာ ၊ မင္းအိုခ်မ္းသာ ၊ ေညာင္ဦးေစာရဟန္း ဟူ၍ အမ်ိဳးမ်ိဳး အမည္တြင္သည္။ တူးရြင္းျဖင္႔ ရိုက္သတ္ျပီး မင္းျဖစ္လာသူ ငတပါးမင္း (မင္းရိုး မဟုတ္ေသာမင္း) ျဖစ္သည္။

• (သကၠရာဇ္ ၅၆၂ တြင္ ၂ ခုအၾကြင္းထား သကၠရာဇ္ ျဖိဳခဲ႔ေသာ ဆရာသဃၤရာဇ္ ေခၚ ပုပၸါးေစာရဟန္းမင္း ႏွင္႔ကြဲျပားေစရန္ သကၠရာဇ္ျဖိဳ ေစာရဟန္းမင္း ကို ပုပၸားေစာရဟန္း ၊ ေတာင္သူၾကီးမင္း ကို ေညာင္ဦး ေစာရဟန္း ဟု ခြဲျခားသတ္မွတ္၏။)

ပါးစပ္ရာဇ၀င္

ေတာင္သူၾကီးမင္း    အခါတစ္ပါးက သိန္းခိုမင္းသည္ ေတာလည္ထြက္ရာမွ မ်က္ေစ႔လည္လမ္းမွားလ်က္ ေတာင္သူႀကီးတစ္ဦး၏ ယာခင္းအနီး ေရာက္သြားခဲ့သည္။ အဆိုပါဘုရင္သည္ ဆာေလာင္မြတ္သိပ္ေနၿပီး ေရငတ္လွသည္ျဖစ္ရာ ေတာင္ယာခင္းရွိ သခြားသီးမ်ားအား ပိုင္ရွင္ႏွစ္လိုမႈရွိမရွိ ဆင္ျခင္စဥ္းစားမေနပဲ ဆြတ္ယူစားသံုးမိသည္။ ထိုအျခင္းအရာကို ယာခင္းရွင္ ေတာင္သူႀကီး ျမင္ေလေသာ္ လြန္စြာအမ်က္ထြက္လ်က္ ဘုရင္အား တူးရြင္းျဖင္႔ မွားယြင္းသတ္မိသည္။ မူးမတ္တို႔ေရာက္လာၿပီးအေၾကာင္းစံုသိလတ္ေသာ္ ဘုရင္ကိုသတ္သူသည္ ဘုရင္လုပ္ရမည္ဟု ၀ိုင္း၀န္းအၾကပ္ကိုင္ေျပာဆိုကာ ေတာင္သူႀကီးအား နန္းေတာ္သို႔ေခၚသည္။
ေတာင္သူႀကီးကား (ေခြးမႀကီးႏို႔ကို ေခြးကေလးမ်ားစို႔ေနသလို) အစီအရီ သီးေနေသာ သခြါးခင္းကို စြန္႕၍ မင္းမလုပ္လိုပါ ဟု အေက်ာက္အကန္ျငင္းဆန္ေသးေသာ္လည္း အမတ္မ်ားကိုမလြန္ဆန္ႏိုင္ပဲလိုက္ပါသြားရသည္။ မူးမတ္မ်ားက တိုင္းေရးျပည္ရာ မၿငိမ္မသက္ျဖစ္မည္စိုး၍ ရွင္ဘုရင္ေဟာင္းလြန္ေလေၾကာင္း မေပါက္ၾကားေစပဲ ဘုရင္နာမက်န္းဟန္ျဖင့္ ၀ွက္ေခၚလာေသာ ေတာင္သူႀကီးအား နန္းဓေလ႔ထံုးစံ ထီးမူနန္းဟန္တို႔ တစ္ပါတ္ခန္႔ သင္ၾကားေပးၿပီးမွ ညီလာခံထြက္ေစသည္။ အေၾကာင္းရင္းမွန္ကို မသိေသာ နန္းတြင္းသားအခ်ဳိ႕က ေတာင္သူႀကီးမင္းအား စတင္ေတြ႕ျမင္ရစဥ္ တြင္ (ဟင္ ငါတို႔ ေရႊနန္းရွင္လည္း မဟုတ္ပါလား) စသည္ျဖင့္ အံ့အားသင့္ ေရရြတ္မိေလရာ နန္းမေဆာင္ရွိ ေက်ာက္ရုပ္ႀကီးက ထိုသူတို႔အားေထာင္းေလသည္ ဟူ၏။

မင္းေလာင္းေပၚမည္   ကြမ္းေဆာ္ေၾကာင္ျဖဴမင္း   ေတာင္သူႀကီးမင္း လက္ထက္တြင္ ေၾကာင္ျဖဴမင္းသားသည္ ကြမ္းေဆာ္ရေသာ ရာထူးကို ရေလသည္။ ေတာင္သူႀကီးမင္း ထီးနန္းစိုးစံခ်ိန္ ၃၃-ႏွစ္ရွိခ်ိန္တြင္ ပုဂံတုရင္းေတာင္ေျခတြင္ မင္းေလာင္း ေပၚမည္ ဟူေသာ သတင္းစကား ျဖစ္ေပၚလာခဲ႔သည္ ။ ေၾကာင္ျဖဴမင္းသားလည္း မင္းေလာင္းၾကည္႔ရန္အသြား လမ္းတြင္ အဘိုးအိုတစ္ဦးက ျမင္းတစီး ၊ လွံတလက္ ႏွင္႔ မင္း၀တ္မင္းစား မ်ား ေပးခဲ႔သည္ ဆို၏ ။ (ရာဇ၀င္ အရမူ သိၾကားမင္းက ဆက္သေသာ နတ္ျမင္းပ်ံ ၊ တံ ၊ ပတၱျမားလက္စြပ္ ၊ သီလ၀ံသ ဒါး တို႕ ကို ဆက္ႏွင္းခဲ႔ သည္ ဆို၏) ေၾကာင္ျဖဴမင္းသား တုရြင္းေတာင္ေျခေရာက္သြားခ်ိန္တြင္ သူ႔လို မင္းေလာင္းလာေစာင္႔ ၾကည္႔ ၾကကုန္ေသာ လူအေပါင္းက ေၾကာင္ျဖဴမင္းသား ကို မင္းေလာင္းဟုသတ္မွတ္ျပီး နန္းေတာ္အေရာက္ ေခၚေဆာင္ သြား ရာ လက္ရွိမင္း ေတာင္သူႀကီးမင္းမွာ ေဒါသျဖင္႔ နန္းထက္က က်ေသသျဖင္႔ ေၾကာင္ျဖဴမင္း ထီးနန္းရေလသည္။

ဘ၀နိဂံုး

အမွန္တကယ္ ကြယ္လြန္ပံုကို ကြမ္းေဆာ္ေၾကာင္ျဖဴ မင္းတြင္ၾကည့္ပါ။ ေတာင္သူႀကီးမင္း ကံကုန္ေသာအခါ တန္နက္မင္း၏ သားေတာ္ ကြမ္းေဆာ္ေၾကာင္ျဖဴ မင္း နန္းတက္သည္။ ပ်ဥ္ျပားမင္းသည္ ပုဂံမင္းဆက္ (၃၃) ဆက္ေျမာက္ ခဲလူးမင္း ၿပီးေနာက္ တက္ေသာမင္းျဖစ္သည္။ ပ်ဥ္ဖ်ား(ျပား) (ေခၚ) ပ်ဥ္ျပားမင္းသည္ (ခရစ္-၈၄၆) ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၂၀၈-ခုတြင္ ပုဂံၿမိဳ႕ကို တည္ေထာင္ေတာ္ မူသည္။

ကြမ္းေဆာ္ေၾကာင္ျဖဴမင္း သကၠရာဇ္ ၃၁၂ မွ ၃၃၃- ခုႏွစ္

ကြမ္းေဆာင္ေၾကာင္ျဖဴမင္းသည္ ပုဂံမင္းဆက္ (၃၅)ဆက္ေျမာက္ တန္နက္မင္း၏ သားေတာ္တစ္ပါးျဖစ္သည္။ အိမ္နိမ္႔ ၅၈ ၊ စည္းစိမ္ ၂၂ ။ သက္ေတာ္ ၈၀ ။ နံေတာ္ တနဂၤေႏြသား ျဖစ္သည္။ ေတာင္သူႀကီးမင္းလက္ထက္တြင္ ငယ္ရြယ္စဥ္က မိခင္ျဖစ္သူႏွင့္ အတူေနထိုင္ႀကီးျပင္းခဲ့သည္။ အရြယ္ေရာက္ေသာ္ ကြမ္းေဆာ္သည့္ အလုပ္ျဖင့္ မင္းမႈထမ္းျဖစ္လာသည္။ အလုပ္တာ၀န္အရ ေန႔စဥ္ နန္းတြင္းသို႔ အခစား၀င္ရသည္။ တစ္ရက္တြင္ "မင္းေလာင္းေပၚမည္" ဟူေသာေကာလဟာလေပၚထြက္လာၿပီး ကြမ္းေဆာ္လုလင္လည္း မင္းေလာင္းၾကည့္ရန္ နန္းေတာ္သို႔ နံနက္ေစာေစာ ထြက္လာသည္။ လမ္းခရီးတြင္ အဘိုးအိုေယာင္ေဆာင္ထားသည့္ သိၾကားမင္းႏွင့္ ေတြ႕ကာ အဘိုးအိုက မိမိလည္း မင္းေလာင္းၾကည့္ရန္လာျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္ မိမိပစၥည္းမ်ားကို မင္းေလာင္းၾကိဳသည့္ နန္းေတာ္အ၀င္၀သို႔ ယူေဆာင္သြားေပးရန္ ေျပာဆိုသည္။ သို႔ျဖင့္ ကြမ္းေဆာ္သည္ အဘိုးအိုေပးသည့္ မကိုဋ္သရဖူ၊ အရိႏၷမာလွံ ႏွင့္ ျမင္းျဖဴတို႔ကို စီးကာ မင္းေလာင္းႀကိဳသည့္ နန္းေတာ္၀သို႔ ထြက္လာခဲ့သည္။ အဆင္တန္ဆာဆန္းမ်ား ဆင္ျမန္းကာ ျမင္းျဖဴစီးလာသည့္ ကြမ္းေဆာ္ကို လူအမ်ားျမင္လွ်င္ မင္းေလာင္းဟု တစ္ညီတစ္ညႊတ္ထဲ လက္ခံရိုက်ိဳးသျဖင့္ မင္းအျဖစ္ကိုရသည္။ ေတာင္သူႀကီးမင္းလည္း နန္းေတာ္ေလသာေဆာင္မွ အရွိန္လြန္ျပဳတ္က်သျဖင့္ ကြယ္လြန္သည္။

• (အထက္ပါပါးစပ္ရာဇ၀င္မွာ လူသိမ်ားေသာ အခ်င္းအရာျဖစ္သည္။ ထိုဇာတ္လမ္းကို ျပန္လည္သံုးသပ္ၾကည့္လွ်င္ နန္းေတာ္တြင္းမွ တန္နက္မင္း၏ ကြၽန္ရင္းမ်ားေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေတာင္သူႀကီးမင္း၏ ညံ့ဖ်င္းမႈကို သိျမင္သျဖင့္ ဘုရင္သစ္တစ္ပါး တင္ေျမွာက္လိုသူတို႔ကေသာ္လည္းေကာင္း တန္နက္မင္းအဆက္အႏြယ္ျဖစ္သည့္ ကြမ္းေဆာ္ကို တစ္ဖက္လွည့္ျဖင့္ နန္းတင္ရန္ ႀကိဳးစားျခင္းျဖစ္သည္ဟု သံုးသပ္ႏိုင္သည္။)

ေၾကာင္ျဖဴမင္း(ဇတ္ျမဳတ္ေနထိုင္ရာ အရပ္ကို အစြဲျပဳ၍ေခၚေသာအမည္) သို႔မဟုတ္ ကြမ္းေဆာ္မင္း (လုပ္ကိုင္ခဲ႔ေသာအလုပ္ကို အစြဲျပဳ၍ ေခၚေသာအမည္) ျဖစ္သည္။ ကြမ္းေဆာ္ေၾကာင္ျဖဴသည္ သကၠရာဇ္ ၃၂၆ တြင္ ထီးနန္းရေလသည္။ နန္းတက္ၿပီးသည့္ေနာက္တြင္ ေတာင္သူႀကီးမင္း တင္ေျမွာက္ခဲ႔ေသာ မိဖုရား ၃ပါး ကိုပင္ မိဖုရား ဆက္ တင္ေျမာက္ခဲ႔ရာ ေတာင္ျပင္သည္မိဖုရား တြင္ ေတာင္သူႀကီးမင္း၏ ပဋိသေႏၶပါလာေလရာ က်ဥ္စိုးကို ဖြားျမင္ေလသည္။ ထို႔အတူ အလယ္ျပင္သည္ မိဖုရားတြင္လည္း ေတာင္သူႀကီးမင္း၏ ပဋိသေႏၶ ပါလာေလရာ စုကၠေတးကို ဖြားျမင္ေလသည္။ စုကၠေတးထက္ က်ဥ္စိုးမင္းသားက ၆-လႀကီးသည္။ ေျမာက္ျပင္သည္ မိဖုရား ႏွင္႔ ေၾကာင္ျဖဴ မင္း တို႔ မွ အေနာ္ရထာကို ဖြားျမင္ေလသည္။ မိဖုရား ၃ပါးတို႔ မွာ ညီအစ္မေတာ္ၾကရာ က်ည္းစို၊ စုကၠေတး ႏွင္႔ အေနာ္ရထာ တို႔မွာ ၀မ္းကြဲ ညီအစ္ကို ေတာ္စပ္ၾကသည္။ စုကၠေတးက ငယ္ရြယ္စဥ္ကပင္ ပါးရည္နတ္ရည္ရွိသည္။ က်ဥ္စိုးမင္းသားသည္ မိဖုရားႀကီးမွ ေမြးဖြားေသာေၾကာင့္ အေရးပါလွသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ စုကၠေတးသည္ က်ဥ္စိုးမင္းသားထံ အျမဲခ်ည္းကပ္သည္။

ကြမ္းေဆာ္ ေၾကာင္ျဖဴမင္း နန္းစံ ၂၂ ႏွစ္ရခ်ိန္တြင္ စုကၠေတးမင္းသား၏ အၾကံႏွင့္ က်ဥ္စိုးမင္းသားတို႔ ပူးေပါင္းကာ ေက်ာင္းေဆာင္ တစ္ေဆာင္(ေက်ာင္းအျဖဴ) ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္းၿပီး ေက်ာင္းေတာ္ ေရစက္ခ်အလွဴ၌ သာဓုေခၚေပးရန္ မင္းႀကီးကို ဖိတ္ၾကားရာ ကြမ္းေဆာ္ေၾကာင္ျဖဴမင္းလည္း ၾကြေရာက္ေလသည္။ ေက်ာင္းအျဖဴသို႔ ေရာက္လွ်င္ သီတင္းသံုးမည့္ ပုဂိၢဳလ္မေတြ႔သျဖင့္ေမးရာ မင္းႀကီးပင္ျဖစ္သည္ ဟုဆိုကာ နန္းခ်လိုက္ေလသည္။ သို႔ျဖင့္ ကြမ္းေဆာ္မင္းလည္း ထိုေက်ာင္းငယ္တြင္ပင္ ရဟန္း၀တ္ျဖင့္ ေနထိုင္သြားရေလသည္။

• (ေက်ာင္းအျဖဴသို႔ ပို႔ကာေနေစသျဖင္႔ ေက်ာင္းျဖဴမင္း ဟုေခၚသည္ ဟူေသာ အယူအဆ မ်ားလည္း ရွိပါသည္။)

ထို႔ေနာက္ သားေတာ္ စုကၠေတးက ထီးနန္းစိုးစံေတာ္မူသည္။ ေနာက္တြင္ အေနာ္ရထာက စုကၠေတးအား စီးခ်င္းထိုးကာ အႏိုင္ရၿပီးေနာက္ ဖခင္ျဖစ္သူအား နန္းအပ္ေသာ္လည္း လက္မခံဘဲ သားျဖစ္သူ အေနာ္ရထာကိုသာ မင္းျပဳေစသည္ ဟုဆိုသည္။ ^[1]

သကၠရာဇ္ ၆၇၅-ခု ေရး ျမင္းကပါ ဂူေျပာက္ငယ္ မင္စာ တြင္ ေကႅာင္ဖႅဴ (ေက်ာင္းျဖဴ) မင္းအေၾကာင္းကို ေတြ႔ရသည္။ အရစ္ ႏွင္႔ မေရးဘဲ လဆြဲအရစ္ႏွင္႔ ေရးသည္ ။ျဖဴေသာေက်ာင္း ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ^[2]

• မွတ္ခ်က္။ ။သကၠရာဇ္မ်ားကို ဦးကုလားေရးေသာ ရာဇ၀င္ခ်ဳပ္စာအုပ္မွ အမွန္ယူ ေရးသားပါသည္။

က်ဥ္စိုးမင္း  သည္ အမွန္တကယ္မွာ ေတာင္သူႀကီးမင္းႏွင့္ ေတာင္ျပင္သည္ မိဖုရားႀကီးမွ ပဋိသေႏၶျဖစ္ေလသည္။ ကြမ္းေဆာ္ေၾကာင္ျဖဴမင္း နန္းတက္ၿပီးေနာက္တြင္ ေတာင္သူႀကီးမင္း တင္ေျမွာက္ခဲ႔ေသာ မိဖုရား ၃ပါး ကိုပင္ မိဖုရားဆက္ တင္ေျမာက္ခဲ႔ရာ က်ဥ္စိုးမင္းသည္ ကြမ္းေဆာ္ေၾကာင္ျဖဴမင္းႏွင့္ ေတာင္ျပင္သည္ မိဖုရားႀကီးမွ ဖြားျမင္ေသာ သားေတာ္ျဖစ္လာေလသည္။ ထို႔အတူ အလယ္ျပင္သည္ မိဖုရားတြင္လည္း ေတာင္သူႀကီးမင္း၏ ပဋိသေႏၶပါလာေလရာ စုကၠေတးကို ဖြားျမင္ေလသည္။ စုကၠေတးထက္ က်ဥ္စိုးမင္းသားက ၆-လႀကီးသည္။

စုကၠေတးမင္းသား၏ အၾကံႏွင့္ က်ဥ္စိုးမင္းသားတို႔ ပူးေပါင္းကာ ေက်ာင္းေဆာင္တစ္ေဆာင္ (ေက်ာင္းအျဖဴ)ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္းၿပီး ေက်ာင္းေတာ္ ေရစက္ခ်အလွဴ၌ သာဓုေခၚေပးရန္ မင္းႀကီးကို ဖိတ္ၾကားရာ ကြမ္းေဆာ္ေၾကာင္ျဖဴမင္းလည္း ၾကြေရာက္ေလသည္။ ေက်ာင္းအျဖဴေရာက္လွ်င္ သီတင္းသံုးမည့္ ပုဂိၢဳလ္မေတြ႔သျဖင့္ေမးရာ မင္းႀကီးပင္ျဖစ္သည္ဟုဆိုကာ နန္းခ်လိုက္ေလသည္။ ထို႔ေနာက္ က်ဥ္စိုးမင္းသား နန္းတက္ခဲ့သည္။

က်ဥ္စိုးမင္းသား ၆-ႏွစ္မွ် ထီးနန္းစိုးစံၿပီးေနာက္ တစ္ေန႔ ေတာကစားထြက္ရင္း သမင္တစ္ေကာင္ ေရေသာက္ေနသည္ကို ေတြ႔သျဖင့္ အသာေခ်ာင္းေျမာင္း ေနေလသည္။ ထိုစဥ္အတြင္း ေတာလိုက္မုဆိုးတစ္ဦးကလည္း ယင္းသမင္ကို ေတာစပ္ခ်ဳံပုတ္ တစ္ေနရာမွ ေခ်ာင္းေျမာင္းေနေလသည္။ သမင္သည္ က်ဥ္စိုးမင္းသားအား ေတြ႔သည္ႏွင့္ ႐ုတ္တရက္လန္႔၍ ေျပးရာ မုဆိုးပစ္လိုက္သည့္ျမားက က်ဥ္စိုးမင္းကို ထိမွန္လွ်က္ နတ္ရြာစံရေလသည္။

• (သမိုင္းတြင္ ညီေတာ္ စုကၠေတးကလုပ္ၾကံသျဖင့္ က်ဥ္စိုးမင္း ကြယ္လြန္သည္ဟု မွဴးမတ္အခ်ဳိ႕က မွတ္ယူၾကသည္။ အမွန္တကယ္တြင္လည္း သံသယျဖစ္ဖြယ္ေကာင္းလွသည္။ ပုဂံဘုရင္တစ္ပါးတည္း ေတာကစားထြက္ျခင္း၊ သာမန္မုဆိုးတစ္ဦး၏ လက္ခ်က္ျဖင့္ ျမားမွန္ကာ ဘုရင္နတ္ရြာစံရျခင္းမွာ ယုတၱိမရွိလွေပ။)

ပုဂံေနျပည္ေတာ္တြင္ က်ဥ္စိုးမင္း၏ သတင္းကို ညီေတာ္ စုကၠေတးမင္းသားက ဖံုးဖံုးဖိဖိျပဳကာ ထီးနန္းကို ဆက္ခံေလသည္။^[1]

စုကၠေတးမင္း  သည္ အမွန္တကယ္မွာ ေတာင္သူႀကီးမင္းႏွင့္ အလယ္ျပင္သည္ မိဖုရားႀကီးမွ ပဋိသေႏၶျဖစ္ေလသည္။ ကြမ္းေဆာ္ေၾကာင္ျဖဴမင္း နန္းတက္ၿပီးေနာက္တြင္ ေတာင္သူႀကီးမင္း တင္ေျမွာက္ခဲ႔ေသာ မိဖုရား ၃ပါး ကိုပင္ မိဖုရားဆက္ တင္ေျမာက္ခဲ႔ရာ စုကၠေတးသည္ ကြမ္းေဆာ္ေၾကာင္ျဖဴမင္းႏွင့္ အလယ္ျပင္ မိဖုရားမွ ေမြးဖြားေသာ သားေတာ္ျဖစ္လာေလသည္။ က်ဥ္စိုးမင္းသားကို ကြမ္းေဆာ္ေၾကာင္ျဖဴမင္းႀကီး၏ ေတာင္ျပင္သည္ မိဖုရားႀကီးမွ ဖြားျမင္သည္။ စုကၠေတးထက္ က်ဥ္စိုးမင္းသားက ၆-လႀကီးသည္။ စုကၠေတးက ငယ္ရြယ္စဥ္ကပင္ ပါးရည္နတ္ရည္ရွိသည္။ က်ဥ္စိုးမင္းသားသည္ မိဖုရားႀကီးမွ ေမြးဖြားေသာေၾကာင့္ အေရးပါလွသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ စုကၠေတးသည္ က်ဥ္စိုးမင္းသားထံ အျမဲခ်ည္းကပ္သည္။

စုကၠေတးမင္းသား၏ အၾကံႏွင့္ က်ဥ္စိုးမင္းသားတို႔ ပူးေပါင္းကာ ေက်ာင္းေဆာင္တစ္ေဆာင္ ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္းၿပီး ေက်ာင္းေတာ္ ေရစက္ခ်အလွဴ၌ သာဓုေခၚေပးရန္ မင္းႀကီးကို ဖိတ္ၾကားရာ ကြမ္းေဆာ္ေၾကာင္ျဖဴမင္းလည္း ၾကြေရာက္ေလသည္။ ေက်ာင္းေရာက္လွ်င္ သီတင္းသံုးမည့္ ပုဂိၢဳလ္မေတြ႔သျဖင့္ေမးရာ မင္းႀကီးပင္ျဖစ္သည္ဟုဆိုကာ နန္းခ်လိုက္ေလသည္။ စုကၠေတးမင္းသားသည္ ေနာင္ေတာ္ က်ဥ္စိုးမင္းသားကို နန္းတင္ေလသည္။ က်ဥ္စိုးမင္းသား ၆-ႏွစ္မွ် ထီးနန္းစိုးစံၿပီးေနာက္ နတ္ရြာစံေသာအခါ ညီေတာ္ စုကၠေတးနန္းတက္လာသည္။

စုကၠေတးမင္းႏွင့္ အေဖတူ အေမကြဲ ျဖစ္ေသာ အေနာ္ရထာ၏ မယ္ေတာ္ကို မိဖုရားအျဖစ္သိမ္းပိုက္ခဲ့သည္။ ထိုစဥ္က စုကၠေတးမင္း က အေနာ္ရထာအား ေျပာခဲ့သည့္ "ညီသားေနာင္မယ္"ဆိုသည့္ စကားရပ္မွာ သမိုင္းတြင္ခဲ့ရသည္။ အေနာ္ရထာသည္ စုကၠေတးမင္းအား မေက်မနပ္ျဖစ္ကာ နန္းေတာ္မွထြက္ျပီး စစ္တိုက္ရန္ လူသူစုေဆာင္းခဲ့သည္။ ပုဂံကို ျပန္လည္သိမ္းပိုက္ရန္ ခ်ီတက္လာျပီးေနာက္ စစ္ျဖစ္လ်ွင္ လူအမ်ားအျပား ေသေက်ပ်က္စီးမည္ ကို မလိုလားသျဖင့္ ေနာင္ေတာ္ စုကၠေတးမင္း နွင့္ ျမင္းကပါအရပ္တြင္ တစ္ဦးခ်င္းစီးခ်င္းထိုးခဲ့သည္။ ေနာက္ဆုံးတြင္ အေနာ္ရထာ အနိုင္ရရွိျပီး စုကၠေတးမင္း နတ္ရြာစံေတာ္မူသည္။

^[1] ေစာလူးမင္း(ေကာဇာ ၃၉၇-၄၀၄)၊ မင္းလုလင္ ဟူ၍လည္း သမိုင္းတြင္ ထင္ရွားသည္။ ငယ္ရြယ္ေသာမင္း ဟုအဓိပၸါယ္ရွိသည္။ ဖခင္ျဖစ္သူ အေနာ္ရထာ တည္ေထာင္ခဲ့သည့္ တိုင္းျပည္ကို အရည္အခ်င္းရွိရွိျဖင့္ ဆက္ခံႏိုင္သူမဟုတ္ဟု သမိုင္းကျပဆိုသည္။ ဖခင္ အေနာ္ရထာမင္း တည္လက္ဆ ေရႊစည္းခံုေစတီကိုလည္း ၿပီးေအာင္မတည္ခဲ့ေပ။ ငယ္ရြယ္သူ ျဖစ္သည့္အေလွ်ာက္ တိုင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး တြင္အားနည္းျပီး၊ အေပ်ာ္အပါးတြင္ ၀ါသနာၾကီးသူအျဖစ္ ေဖာ္ျပေလ့ရွိၾကသည္။ တိုင္းျပည္အေျခအေန ယိုယြင္းလာမည္ကို ၾကိဳတင္ျမင္ၾကသည့္ ရွင္အရဟံႏွင့္ မႈးမတ္မ်ား၏ အၾကံျပဳခ်က္ေၾကာင့္ အေနာ္ရထာလက္ထက္က နန္းေတာ္မွစကာ ထြက္ေျပးေနသည့္ က်န္စစ္သား အားျပန္လည္ေခၚယူခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ မခံခ်င္စိတ္ျဖင့္ ပုန္ကန္သူ ပဲခူးစား ငရမန္ကန္းနွင့္ စစ္ျပဳရာ ၄င္း၏ ပရိယာရ္တြင္ က်ဆံုးရျပီး၊ ျပည္ေတာ္သာကၽြန္းတိုက္ပြဲတြင္ ရန္သူလက္သို႔ပါရသည္။ က်န္စစ္သားက ရန္သူတပ္တြင္း စြန္႔စား၀င္ေရာက္ကာ အခ်ဳပ္မွ ကယ္ရန္ က်ိဳးပမ္းေသာ္လည္း ယံုၾကည္ျခင္း မရွိ၍ ေအာ္ဟစ္ရုန္းကန္ေသာေၾကာင့္ ရန္သူလက္တြင္း၌သာ အဖမ္းခံဘ၀ႏွင့္ အသတ္ခံရျပီး ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။ ၄င္းကြယ္လြန္ေသာ္ က်န္စစ္သားက ပုဂံထီးနန္းကို ဆက္ခံျပီး တိုင္းျပည္အေျခအေနကို ထိန္းသိမ္းခဲ့သည္။

စေလငေခြး ပုဂံမင္းဆက္ (၃၅) ဆက္ေျမာက္ တန္နက္မင္း ထီးနန္းစိုးစံခ်ိန္ ၂၈ ႏွစ္ ရွိေသာအခါတြင္ ျမင္းခံငေခြး ေခၚ စေလငေခြး က တန္နက္မင္း ကို ျမင္းေခ်းကန္သို႔ တြန္းခ်လုပ္ၾကံျပီး နန္းတက္ခဲ႔သည္။

·         (သာမာန္ေလွထိုးသားငေခြး၏ထိုး၀ါးတြင္မေနာလင္ပန္း(ေရႊလင္ပန္း)မ်ားၿငိတြယ္ပါလာဖူးသည္ဆိုသည္။ငါ၏ဘုန္းကံအမွန္ေကာင္းမြန္ေနပါကဤမွ်ျဖင့္မတင္းတိမ္ႏိုင္ဟုေတြးမိကာေရ၌ျပန္လည္စြန္႕လႊတ္ခဲ့သည္ဟုေျပာစမွတ္ျပဳၾကသည္။)

စေလငေခြးသည္ မင္းျဖစ္ေသာအခါ သူမုန္းေသာလူမ်ားကို ေရကန္ထဲသို႔ခ်၍ ဆင္ေပၚမွေနၿပီး လွံႏွင့္ထိုးသတ္သည္။ သတ္ဖန္မ်ားလွ်င္ ျပည္သူလူထုက မခံႏိုင္၍ စေလငေခြးမင္းအား ဆင္ႏွင့္တကြ ရႊံ႕ႏြံဗြက္အိုင္ထဲသို႔ ပို႔၍ ရႊံ႕လံုးမ်ား၊ ေက်ာက္ခဲမ်ားျဖင့္ ပစ္ေပါက္၍ အသက္ကုန္ေစသည္။ ^[1]

စေလငေခြးမင္း ကံကုန္ေသာအခါ သူ၏ သားေတာ္ သိန္းခိုမင္း ထီးနန္းဆက္ခံသည္။

နရသူမင္း  သည္ အေလာင္းစည္သူဘုရင္၏ သားေတာ္ငယ္ ျဖစ္သည္။ နရသူသည္ ဘခမည္းေတာ္ အေလာင္းစည္သူ မင္းႀကီးအား ေရႊဂူႀကီးဘုရား‎အတြင္းသို႔သြင္းကာ ေစာင္၊ ေခါင္းအံုးတို႔ျဖင့္ ဖိညႇပ္သတ္ျဖတ္လိုက္သည္။ နရသူသည္ ဖခင္အရင္းျဖစ္သူအား လုပ္ႀကံ သတ္ျဖတ္သည္ သာမက ပုဂံျပည္၏ သာသနာ ဂိုဏ္းခ်ဳပ္ႀကီး အရွင္ပံ့သကူမေထရ္အား လိမ္လည္လွည့္ျဖား အကာအကြယ္ယူၿပီးလၽွင္ ေနာင္ေတာ္ႀကီး မင္းရွင္ေစာ အား နံနက္တြင္ ဘိသိက္သြန္း မင္းတင္ေျမႇာက္ၿပီး ညပြဲေတာ္စာတြင္ အဆိပ္ခတ္၍ လုပ္ႀကံသတ္ျဖတ္ကာ ပုဂံျပည္ထီးနန္းအား အဓမၼ သိမ္းပိုက္ျခင္း ျပဳခဲ့သည္။ သာသနာ ဂိုဏ္းခ်ဳပ္ႀကီး အရွင္ပံ့သကူမေထရ္သည္ ယင္းအျပဳအမူအား ကန္႔ကြက္ရွံဳ့ခ်သည့္ အေနျဖင့္ ပုဂံျပည္တြင္ ဆက္လက္မေနေတာ့ပဲ သီဟိုဠ္ သို႔ ့ထြက္ခြာသြား ေလသည္။ ရဟန္းရွင္လူ ပုဂံျပည္သူမ်ားသည္ နရသူအား မုန္းတီး႐ြံရွာၾကေလသည္။ ပုဂံသူပုဂံသားမ်ားသည္ ဤမၽွရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္ၿပီး ေကာက္က်စ္စဥ္းလဲသည့္ နရသူဘုရင္အား မႏွစ္ၿမိဳ ့၍ ေရွာင္ကြင္းၾကသည္။ နရသူသည္ မိမိအား တိုင္းသူျပည္သားမ်ားက မလိုမုန္းထားသည္ကို သိရွိရ၍ ပိုမိုၿပီး ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္စြာ အုပ္ခ်ဳပ္ျပန္သည္။

နရသူသည္ ေ၀သာလီျပည္မွ ဆက္သည့္ ကုလားမင္းသမီးကို သတ္ေသာေၾကာင့္ ကုလားျပည္မွ ဟူးရားဆရာ ရွစ္ေယာက္လာ၍ မင္းႀကီးအား ဘိသိက္ေျမႇာက္ေပးမည္ ဟုဆိုကာ သန္လ်က္(ဓားေျမႇာင္)မ်ားႏွင့္ ထိုးသတ္ေသာေၾကာင့္ နတ္ရြာစံေလသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သမိုင္းတြင္ ကုလားက်မင္း ဟု၍လည္း ေခၚတြင္သည္။ ^[1]

ျမန္မာရာဇ၀င္သမိုင္းမ်ား၏ ေရးသားေဖာ္ျပခ်က္မ်ားအရ နရသူသည္ အရိုင္းစိုင္း အယုတ္မာဆံုး မင္းတစ္ပါးျဖစ္မွန္း ေပၚလြင္ထင္ရွားေပသည္။ ႏိုင္ငံျခား သမိုင္း သုေတသီ တစ္ဦးျဖစ္သည့္ ဂ်ီအီးဟာဗီက ၎စာအုပ္တြင္ ထင္ျမင္ခ်က္ေပး၍ ေရးသားထားသည္မွာ နရသူတည္ခဲ့သည့္ ဓမၼရံေစတီေတာ္ႀကီး သည္ပင္ က်က္သေရ ကင္းမဲ့ၿပီး အေရာင္အဆင္း မရွိဟုဆိုသည္။ နရသူကိုလည္း ၎အားမုန္းတီးသူမ်ားက လုပ္ႀကံသတ္ျဖတ္ လိုက္ၾကေလသည္။

အာဏာဆုပ္ကိုင္လိုမုွအတြက္ အုပ္စိုးသူ ရွင္ဘုရင္မ်ားၾကား အခ်င္းခ်င္း ပဋိပကၡမ်ား ျဖစ္ပြားလ်က္ရွိရာ ဖခင္အရင္းႏွင့္ အကိုအရင္းအား လုပ္ႀကံသတ္ျဖတ္လ်က္ ပုဂံထီးနန္းအား သိမ္းပိုက္ခဲ့သည့္ နရသူ အားလည္း ၎အား မုန္းတီးသူမ်ားက လုပ္ႀကံ၍ ကြယ္လြန္ၿပီးေနာက္ နရသူ၏ သားႏွစ္ေယာက္ျဖစ္သည့္ နရသိခၤ ႏွင့္ ညီျဖစ္သူ နရပတိစည္သူတို ့ၾကား စိတ္၀မ္းကြဲၾကျပန္ေလသည္။ ^[2]

ပုပၸါးေစာရဟန္းမင္း သည္ ပုဂံရာဇ၀င္တြင္ သကၠရာဇ္ ၿဖိဳေသာမင္းအျဖစ္ ထင္ရွားေလသည္။ ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၅၃၅-ခုတြင္ နန္းတက္သည္။ ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၅၆၂-ခုသို႔ ေရာက္ေသာအခါ ေပါကၠံျပည့္ရွင္ ဆရာသဃၤရာဇ္ (ေခၚ) ပုပၸါးေစာရဟန္းမင္း လက္ထက္တြင္ ခန္းဆပဥၨာ (ေခၚ) ႏွစ္တိုသကၠရာဇ္ ၿဖိဳကိန္းႏွင့္ ၾကံဳႀကိဳက္ျပန္သည္ႏွင့္ ၅၆၂-ခုမွ ခန္းဆပဥၨာ ၅၆၀-ခု ျဖိဳၿပီးက်န္ေသာ ၂-ခုကို ေပါကၠံသကၠရာဇ္ အျဖစ္ ယေန႔ထိ အၿဖိဳမရွိေတာ့ဘဲ ဆက္လက္သံုးစြဲခဲ့သည္။ ထိုသံုးစြဲခဲ့ေသာ ေပါကၠံသကၠရာဇ္မ်ားသည္ ယခုအခါ ျမန္မာ ေကာဇာသကၠရာဇ္ (ေဂါဇာသကၠရာဇ္) ဟုေခၚသည္။

• ပုဂံရာဇ၀င္တြင္ ေစာရဟန္းမင္း ႏွစ္ပါးရွိသည္။ ပုပၸားေစာရဟန္းမင္းကို သကၠရာဇ္ျဖိဳ ေစာရဟန္းမင္းဟု ေခၚ၍ ေတာင္သူႀကီးမင္းကို ေညာင္ဦးေစာရဟန္း ဟု ခြဲျခားသတ္မွတ္သည္။ ^[1]

နရသီဟပေတ့မင္း သည္ ျမန္မာ့သမိုင္းတြင္ မင္းေခြးေခ်း (ေခၚ) တရုတ္ေျပးမင္းဟုလည္း သိမွတ္ထားၾကသည့္ ဘုရင္တစ္ပါးျဖစ္သည္။ ဥဇနာမင္းသည္ ပန္းပြတ္သည္၏ သမီးကို မိဖုရားအရာေျမႇာက္၍ ေမြးဖြားေသာ သားေတာ္ျဖစ္သည္။ မိဖုရားႀကီးမွ သီဟသူ မင္းသားကို ဖြားျမင္သည္။

အမတ္ႀကီး၏ အညႇိဳးႀကီးမႈ

ဥဇနာမင္း လက္ထက္ တစ္ေန႔၌ လႊတ္ေတာ္ထဲတြင္ ၀န္ႀကီးမ်ား စကားေျပာေနစဥ္ သီဟသူမင္းသား ၀င္လာသည္ကို မသိသျဖင့္ ရာဇသႀကၤ ံအမတ္ႀကီးသည္ အကၤ်ီဖ်င္လက္ကို မသိမ္းမိေပ၊ မင္းသားက ငါလာသည္ကို ဖ်င္လက္မသိမ္းရေကာင္းလားဟု ဖ်င္လက္ေပၚ၌ ကြမ္းတံေတြး ေထြးခ်လိုက္သည္။ ရာဇသႀကၤ ံအမတ္ႀကီးလည္း ထိုအကၤ်ီကို တံတင္းေခၚ ေသတၱာထဲတြင္ သိမ္းထားလိုက္သည္။ ဥဇနာမင္းၾကီးသည္ ေအာက္ျပည္ ဟံသာ၀တီသို႔ ဆင္ဖမ္းထြက္သြားရာ စီးေတာ္မူေသာဆင္က ဆင္ရုိင္းကို မႏုိင္ေသာေၾကာင့္ ေျပးရာ မင္းၾကီး ဆင္ေပၚမွ ဆင္ေၾကာ့သည့္ ႀကိဳးႏွင့္ ၿငိတြယ္၍ ဒဏ္ရာႀကီးစြာရၿပီး နတ္ရြာစံေလသည္။ ထိုသတင္းကို အေထာက္ေတာ္တို႔က ပုဂံေနျပည္ေတာ္သို႔ သတင္းပို႔ေသာအခါ ရာဇသႀကၤ ံအမတ္ႀကီးက မွဴးမတ္ဗိုလ္ပါတို႔ကိုေခၚ၍ `အခ်င္းတို႔ ဤတြင္ၾကည့္ေလာ့၊ သီဟသူသည္ ငါကဲ့သို႔ေသာ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးကိုပင္ ဤကဲ့သို႔ ႐ိုင္းျပစြာျပဳခဲ့သည္။ သူသာ ရွင္ဘုရင္ျဖစ္လာလွ်င္ ငါတို႔ဒုကၡမေရာက္ေလာ´ ဟုေျပာ၍ အကၤ်ီကိုျပ၏။ မင္းခ်င္းမ်ားကလည္း အမတ္ႀကီးႏွင့္ သေဘာတူညီသျဖင့္ အေ၀းေရာက္ေနေသာ သီဟသူမင္းသား ေရာက္လာေသာအခါ ဖမ္း၍ ခ်ဳပ္ထားလိုက္၏၊ ထိုစဥ္ မင္းေခြးေခ်းက အဘိုး `ငါ့ကို ခ်ီးေျမႇာက္ပါ´ဟု ကန္ေတာ့ပြဲႏွင့္ လာ၍ကန္ေတာ့သည္။ သို႔ႏွင့္ အသက္ႏွစ္ဆယ္သာရွိေသးေသာ မင္းေခြးေခ်းကို နရသီဟပေတ့ဘြဲ႕ႏွင့္ မင္းအျဖစ္ တင္ေျမႇာက္ၾကသည္။

ရက္စက္သည့္မင္း

နရသီဟပေတ့သည္ အမ်က္ေဒါသ လြန္ကဲၿပီး သတ္ျဖတ္ကြပ္မ်က္စီရင္မႈမ်ား မ်ားစြာျပဳခဲ့သူလည္းျဖစ္သည္။ အစားၾကဴးသူအျဖစ္လည္းထင္ရွားသည္။ ဟင္းခြက္ေပါင္း (၃၀၀)ျပည့္မွ ပဲြေတာ္တည္ေလ့ရွိေၾကာင္း ဆိုၾကသည္။ မြန္ဂိုတို႔ ပုဂံမွ တပ္ဆုတ္ေၾကာင္းၾကားလွ်င္ ပုဂံသို႔ ျပန္သည္။ လမ္းခရီးျဖစ္သည့္ ျပည္ၿမိဳ႕တြင္ငယ္စဥ္အခါက `၀က္လက္ခိုးမသား´ဟု က်ီစားအေခၚျပဳခံရဖူးသည္ကို မေက်နပ္ေသာ သားေတာ္ျပည္စားသီဟသူ က နန္းလုသျဖင့္ အဆိပ္ပါေသာပဲြေတာ္ကိုမလြန္ဆန္ႏိုင္ပဲတည္ခင္းရၿပီး နတ္ရြာစံကံေတာ္ကုန္ရသည္။

ေက်းဇူးမသိတတ္ပံု

ရာဇသႀကၤန္အမတ္ႀကီးသည္ ဤဘုရင္၏ေက်းဇူးမဲ့ပံုကို ထုတ္ေဖၚေျပာၾကားလို၍ ညီလာခံတြင္ ကလပ္ပဲ့ (ကြမ္းကလပ္ အပဲ့)ကို ေဆာင္ယူသံုးစဲြခဲ့ရာ အဘိုး အဘယ္ေၾကာင့္ ကလပ္ပဲ့ကိုသံုးေနရသနည္းဟုဘုရင္ကေမးျမန္းသည္ဆို၏။ ထိုအခါ ပန္းပြတ္သယ္မ်ား ေကာင္းစားေန၍ ပန္းပြတ္မည့္သူမရွိေသာေၾကာင့္ဟု ေျဖေလရာ အမ်က္ေတာ္ရွၿပီး လက္လြန္ျပန္ေလသည္။

ဗ်တ္ဝိ ႏွင့္ ဗ်တၱ

မြတ္စလင္ မ်ားျမန္မာႏိုင္ငံသို႕ အဦးဆုံးေရာက္ရွိသည့္ ေနရာႏွင့္ ကာလ မွာ ပထမျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ၾကီးျဖစ္သည့္ ပုဂံေခတ္ ခရစ္သကရာဇ္ ၁၀၄၄ ခု ဟု ျမန္မာ့ရာဇဝင္မ်ားတြင္ မွတ္တမ္းတင္ထားသည္။ ဗ်တ္ဝိ ႏွင့္ ဗ်တၱ ဟု အမည္ရ ေသာ ဗ်တ္မ်ိဳးႏြယ္ဝင္ အာရပ္ သေဘၤာသား ႏွစ္ဦး သည္ ၎တို႕စီးနင္းလာေသာ သေဘၤာပ်က္ရာမွ ပ်ဥ္ခ်ပ္တစ္ခ်ပ္ ကို အမွီျပဳ၍ သထုံ အနီးရွိ ျမန္မာႏိုင္ငံ ကမ္းေျခ တစ္ခုသို႕ေရာက္ရွိခဲ့သည္။ ^[1] ( မ်ိဳးႏြယ္ အမည္ ဗ်တ္ ကို အီရတ္၊ အာေရဗ် ႏွင့္ အခ်ိဳ႕ေသာအိႏၵိယေျမာက္ပိုင္းသား စူရတီ မြတ္စလင္တို႕အၾကားတြင္ ယေန႕တိုင္ေတြ႕ရွိ ရသည္။) ထို အာရပ္ မြတ္စလင္ ႏွစ္ဦးသည္သထုံရွိ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္း တစ္ခုတြင္ ဝင္ေရာက္ခိုလႈံေနထိုင္ခဲ့ၾကသည္။

ထိုသူ ႏွစ္ဦး သည္ အရပ္အေမာင္းျမင့္မား ခံ့ညား ၾကျပီး လွ်င္ျမန္ျဖတ္လတ္ သန္မာသလို ရဲစြမ္းသတၲိ လည္း ရွိ ၏ ဟု ေျပာစမွတ္ တြင္ခဲ့သည္။ ထို ဗ်တ္ ညီေနာင္ႏွစ္ဦးအေၾကာင္းေဖာ္ျပထားေသာ ျမန္မာ့ရာဇဝင္ မွတ္တမ္း တစ္ခု တြင္မူ ထိုညီေနာင္သည္ ၎တို႕ခိုလႈံေနထိုင္ရာ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္းရွိ ၎တို႕အားခိုလႈံခြင့္ေပးခဲ့ေသာဘုန္းၾကီးဆြမ္းစားရန္ စီစဥ္ထားေသာ ေဇာ္ဂ်ီ အေသ (ေဇာ္ဂ်ီ ႐ုပ္ကလာပ္) ၏ အသားကို စားျပီးေနာက္ ဆင္ေျပာင္ၾကီး တစ္ေကာင္မွ် ခြန္အားကို ရရွိခဲ့ သည္ ဟု မွတ္တမ္းတင္ေဖာ္ျပထားသည္။ သထုံ ဘုရင္ သည္ ထိုညီေနာင္တို႕အား စိုးရိမ္ထိတ္လန္႕သျဖင့္ အၾကီးျဖစ္သူအား ၎ ၏ ဇနီးမယား၏အိမ္တြင္ အိပ္ေပ်ာ္ေနခိုက္ လုပ္ၾကံသတ္ျဖတ္ ခဲ့သည္။

ညီငယ္ျဖစ္သူသည္ ပုဂံသို႕ထြက္ေျပးလြတ္ေျမာက္သြားျပီး အေနာ္ရထာမင္းၾကီးအပါးေတာ္တြင္ဝင္ေရာက္ခိုလႈံခစားခဲ့သည္။ သူသည္ ပုဂံျမိဳ႕ ႏွင့္ မိုင္ေပါင္းအတန္ငယ္ ကြာေဝးေသာ ပုပၸါး ေတာင္သို႕ တစ္ေန႕လွ်င္ ဆယ္ၾကိမ္ သြား၍ ပန္းမ်ားကို ယူလာရေလ့ရွိသည္။ ပုပၸါးရွိ မိန္းမပ်ိဳတစ္ဦး ႏွင့္ အေၾကာင္းပါ၍ ေရႊဖ်င္းညီေနာင္ဟု အမည္တြင္ခဲ့ေသာ သားႏွစ္ေယာက္ထြန္းကားခဲ့သည္။^[2] ျမန္မာ့သမိုင္း ၏ မွတ္တမ္း တစ္ခု ျဖစ္သည့္ မွန္နန္းရာဇဝင္ တြင္လည္းျမန္မာႏိုင္ငံသို႕မြတ္စလင္တို႕စတင္ ေရာက္ရွိသည့္ ေဒသႏွင့္ကာလကို ပထမျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ၾကီး (ျမန္မာအင္ပါယာ)တြင္းခရစ္သကရာဇ္ ၁၀၅၀ ခန္႕ ဟု ျပဆိုသည္။ ဗ်တ္ဝိ ႏွင့္ ဗ်တၱ ဟု အမည္ရေသာ အာရပ္ညီေနာင္ႏွစ္ဦးတို႕သည္သထုံ သို႕ေရာက္ရွိခဲ့ ေၾကာင္း ၊ သထုံ ဘုရင္ သည္ ထိုညီေနာင္ ၏ အစြမ္းသတၱိ ကို ထိတ္လန္႕မိျပီး အစ္ကိုျဖစ္သူ ဗ်တ္ဝိ ကို လုပ္ၾကံ သတ္ျဖတ္ခဲ့ေၾကာင္း ၊^[3] အငယ္ျဖစ္သူ ဗ်တၱ သည္ ပုဂံ သို႕ထြက္ေျပးလြတ္ေျမာက္သြားျပီး အေနာ္ရထာမင္းၾကီး ထံတြင္ ခိုလႈံခစား ခဲ့ေၾကာင္း ၊^[3] ပုပၸါး အရပ္ရွိ မိန္းမပ်ိဳတစ္ဦးႏွင့္ အေၾကာင္းပါခဲ့ျပီး ေရႊဖ်ဥ္းညီေနာင္ ဟု တြင္ေသာ သားႏွစ္ဦးထြန္းကားခဲ့ေၾကာင္း ကို လည္းအဆိုပါ မွန္နန္းရာဇဝင္တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။^[3]