ကခ်င္

ကခ်င္လူမ်ိဳး
ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ အတြင္း ကခ်င္ လူမ်ိဳးတို႔ ေနထိုင္ရာ အခ်က္အျခာေဒသမွာ ခ်င္းတြင္းျမစ္ဖ်ားႏွင့္ ဧရာ၀တီျမစ္ဖ်ားတို႔ ျဖတ္သန္း စီးဆင္းရာ ေဒသတ၀ိုက္ ျဖစ္သည္။ ေျမာက္လတၱီက်ဳ ၂၃ ံ ၃၇' ႏွင့္ ၂၈ ံ ၂၅' အၾကား ၊ အေရွ႕ေလာင္ဂ်ီက်ဳ ၉၆ ံ ႏွင့္ ၉၈ ံ ၄၇' ၾကားျဖစ္ေသာ အာသံျပည္ အေရွ႕ေျမာက္ပိုင္းႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေျမာက္ပိုင္း တရုတ္ - ျမန္မာ နယ္စပ္အလြန္ ေဒသမ်ားတြင္ ပ်ံ႕ႏွံ ေနထိုင္ၾကသည္။ ၁၉၃၁ ျမန္မာႏိုင္ငံ သန္းေခါင္စာရင္းအရ ကခ်င္လူမ်ိဳး ဦးေရမွာ ၁၅၃၀၀၀ ေက်ာ္ ရွိသည္။ ထိုအေရအတြက္တြင္ သန္းေခါင္စာရင္း မေကာက္ယူႏိုင္ခဲ့ေသာ ေဒသမ်ားလည္း ရွိခဲ့သည္။ ကခ်င္ျပည္နယ္တြင္ မူလ အရင္းခံေနထိုင္ခဲ့ၾကေသာ စုစုေပါင္းလူမ်ိဳး ၆ မ်ိဳးေပါင္းကာ ကခ်င္လူမ်ိဳး ဟုေခၚဆိုသည္။ ၄င္းလူမ်ိဳး ၆ မ်ိဳးမွာ ဂ်ိမ္းေဖာ၊ လီဆူး၊ ဇိုင္၀ါ၊ ေလာေ္၀ၚ၊ လခ်ိပ္ ႏွင့္ ရဝမ္ လူမ်ိဳးတို႔ ျဖစ္ၾကသည္။
ကခ်င္ျပည္နယ္တြင္ အျခားေနထိုင္ေသာ လူမ်ိဳးမ်ားမွာ ရွမ္းနီေခၚ သံလမ္းတစ္ေလွ်ာက္ ေနထိုင္ၾကေသာ လူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ ပူတာအို ခ်ိဳင့္ဝွမ္းအတြင္းေနထိုင္ၾကေသာ ခန္တီးရွမ္းလူမ်ိဳးမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ၄င္းရွမ္းလူမ်ိဳးမ်ားသည္ ကခ်င္လူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ ရိုးရာ ယဥ္ေက်းမႈ အရေရာ သမိုင္းမ်ား အရပါ အေတာ္အတန္ ကြဲျပားလၽွက္ရွိသည္။ မူလဇစ္ျမစ္ ကခ်င္လူမ်ိဳးတို႔မွာ တိဗက္ - ျမန္မာ အႏြယ္၀င္မ်ား ျဖစ္ၾက၍ ျမန္မာလူမ်ိဳးတို႔ႏွင့္ ဘိုးစဥ္ ေဘာင္ဆက္မွစ၍ မ်ိဳးရိုး တစ္ခုတည္း ဆင္းသက္လာခဲ့ၾကသူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ သူတို႔၏ မူရင္းေဒသမွာ မဂၽြိဳင္းရွင္ဂရဘံု ျဖစ္သည္ဟု မိရိုးဖလာ မွတ္သားထားၾကသည္။ ထိုစကား၏ အဓိပၸါယ္မွာ သဘာ၀အားျဖင့္ ျပန္႔ျပဴးေနေသာ ေတာင္ထိပ္ျဖစ္သည္။ ဤျပန္႔ျပဴေနေသာ ေတာင္ထိပ္မွာ တိဗက္ျပည္ အေရွ႕ဘက္ႏွင့္ စီခၽြန္နယ္(မၾကာမွီက ငလ်င္အျပင္းအထန္လႈပ္ခဲ့သည့္ေဒသ) အၾကားရွိ ကုန္းျမင့္ေဒသပင္ ျဖစ္ဟန္တူေပသည္။ ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္လာပံု ကခ်င္မ်ိဳးႏြယ္တို႔သည္ တိဗက္တိုဘားမန္း(တိဗက္ျမန္မာ)အႏြယ္၀င္မ်ားအနက္ ျမန္မာႏိုင္ငံ နယ္နိမိတ္အတြင္းသို႕ ေနာက္အက်ဆံုး ၀င္ေရာက္လာသည့္ လူမ်ိဳးစုျဖစ္သည္ဟုခန္႔မွန္းရသည္။ ထိုသို႕၀င္ေရာက္ရာတြင္ ျမန္မာအမ်ားစုကဲ့သို႕ အေရွ႕ဖက္ ရွမ္းျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္း ႏွင့္ အေနာက္ဖက္ စစ္ကိုင္းတိုင္း အေနာက္ဖက္ ေဒသမ်ားမွ ၀င္ေရာက္လာျခင္းမ်ဳိး မဟုတ္ပဲ ေျမာက္ဖက္စူစူးမွ ၀င္ေရာက္လာသည္ဟုဆိုၾကပါသည္။ ထိုေဒသမွာ ေတာေတာင္ထူထပ္သည့္အတြက္ အုပ္စုမ်ားအၾကား အခ်င္းခ်င္း ဆက္သြယ္မႈ နည္းပါးခဲ့ၾကသည့္အတြက္ လူမ်ိဳးစုမ်ား၊ ဘာသာအယူအဆမ်ား ႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈဆိုင္ရာမ်ား ပါ အနည္းႏွင့္အမ်ားဆိုသလိုကြဲျပားခဲ့ၾကရပါသည္။ကခ်င္မ်ိဳးႏြယ္စုမ်ားအတြင္း လူဦးေရအမ်ားဆံုးမွာ ဂ်ိန္ေဖာ္ ျဖစ္သည္။ ေတာင္ဘက္ ေဒသမ်ားသို႔ ေရႊ႕ေျပာင္းလာၾကရာတြင္ ကခ်င္တို႔သည္ တရုတ္ ၊ ျမန္မာ ၊ တိဗက္ႏွင့္ အာသံျပည္တုိ႔၏ နယ္စပ္မ်ား ဆံုရာ ေတာေတာင္ ထူထပ္လွေသာ ေဒသတ၀ိုက္သို႔ ေရာက္ရွိလာၿပီးေနာက္ ထိုေဒသမွ အခြင့္သာလွ်င္ သာသည့္အေလွ်ာက္ ေတာင္ဘက္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းသို႔ တျဖည္းျဖည္း ေရႊ႕ေျပာင္းလာခဲ့ၾကဟန္တူသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းသို႔ ၀င္ေရာက္ခဲ့ၿပီးေနာက္ ႀတိဂံနယ္ေျမ (ေမခႏွင့္ ေမလိခ ျမစ္ႏွစ္သြယ္ စပ္ၾကားရွိ သံုးေထာင့္ေဒသ) သို႔ ေရာက္ေသာအခါတြင္ ေရွ႕သို႔ ဆက္လက္ ေရႊ႕ေျပာင္းျခင္း မျပဳပဲ ကာလအတန္ၾကာ အေျခစိုက္ခဲ့ၾကဟန္တူသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းသို႔ ေရာက္ရွိၿပီးေနာက္ ေတာင္တန္းမ်ားတေလွ်ာက္ ေတာင္ဘက္ ဆြမ္ပရာဘြမ္သို႔ ၊ ဆြမ္ပရာဘြမ္မွသည္ ေတာင္ဘက္ ေတာင္ရိုးအတိုင္း၄င္း ၊ အေနာက္ေတာင္ဘက္ ဒရုခ်က္သို႔၄င္း ၊ ထပ္မံခြဲသြားသည့္ လမ္းတစ္သြယ္ ၊ ႀတိဂံနယ္အတြင္းရွိ ေတာင္တန္းအတိုင္း ဆက္လာ၍ ေမချမစ္ရိုးတစ္ေလွ်ာက္ ေတာင္ဘက္သို႔ ဆင္းလာသည့္ လမ္းတစ္သြယ္ ဤသို႔ လမ္းႏွစ္သြယ္ ကြဲျပားကာ ေရႊ႕ေျပာင္း ပ်ံ႕ႏွံ႔ခဲ့ၾကသည္ဟု ယူဆၾကေလသည္။ အမည္ ကခ်င္ဟူေသာ ေ၀ါဟာရမွာ အမွန္စင္စစ္ ျမန္မာတို႔ေခၚေသာ ေ၀ါဟာရသာ ျဖစ္သည္။ ကခ်င္လူမ်ိဳးတို႔၏ ေ၀ါဟာရ မဟုတ္ေခ်။ ကခ်င္လူမ်ိဳးမ်ားသည္ မိမိတို႔ကိုယ္ မိမိ “ ဂ်င္းေဖာလူမ်ိဳး ” ဟုသာ ေခၚေ၀ၚၾကသည္။ လူတစ္ေယာက္ ဟု အဓိပၸါယ္ ရွိသည္။ တရုတ္တို႔ကမူ ကခ်င္တို႔ကို “ ေယဂ်င္ ” ဟု ေခၚၾကသည္။ အဓိပၸါယ္မွာ “ လူရိုင္း ” ဟု ရရွိသည္။ ယဥ္ေက်းေသာ ေနာက္ထပ္ တရုတ္တို႔၏ အေခၚအေ၀ၚတစ္ခုမွာ “ ရွန္ထို ” ဟု ျဖစ္သည္။ ေတာင္ထိပ္သား ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ အလြန္ေရွးက်ေသာ ျမန္မာ ေက်ာက္စာမ်ားတြင္ ကခ်င္ ဆိုေသာစကား သံုးႏႈန္းထားသည္ကို မေတြ႕ရေပ။ သကၠရာဇ္ (၈၀၄) ခုတြင္ ေရးထိုးေသာ ေညာင္ဦး ေရႊစည္းခံု ဥညံန၀ ေက်ာက္စာတြင္ “ကျခင္” ဟု ေရးထိုးထားသည္ကို ပထမဦးဆံုး ေတြ႕ရွိရသည္။ ကခ်င္ အုပ္စုကြဲမ်ား ဂ်င္းေဖာဆိုေသာ စကားမွာ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ကခ်င္မ်ားကို ေခၚေ၀ၚေသာ္လည္း ေဒသအလိုက္ဆိုလွ်င္ ေတာင္ဘက္ ေအာက္ဘက္တြင္ ေနထိုင္ၾကေသာ ကခ်င္မ်ားကို ဂ်င္းေဖာဟု ေခၚ၍ အထက္ဘက္ (ျမစ္ဖ်ားဘက္) တြင္ ေနထိုင္ေသာ ကခ်င္မ်ားကို “ ခခု ” ဟု ေခၚၾကသည္။ ခခု ဟူေသာ ကခ်င္စကားမွာ ျမစ္ဖ်ားဟု အဓိပၸါယ္ ရေလသည္။ ကခ်င္လူမ်ိဳးတို႔၏ အစဥ္အလာအားျဖင့္ သူတို႔သည္ “ ၀ခ်က္၀ ” ဆိုေသာ ေရွးဦး ဖခင္ႀကီးမွ ဆင္းသက္ ေပါက္ဖြားလာၾကသည္ဟု ယံုၾကည္ၾကသည္။ ဖခင္ႀကီး ၀ခ်က္၀မွာ သားငါးဦးရွိရာ ထိုသားငါးဦးမွ ႀကီးစဥ္ငယ္လိုက္ ထင္ရွားေသာ လူမ်ိဳး အုပ္စုႀကီး (၅) ခု ျဖစ္ေပၚလာသည္ဟု အဆုိရွိသည္။ ထိုသူတို႔မွာ မရစ္ လေထာ လဖိုင္ အင္ခုမ္ ႏွင့္ မရမ္ တို႔ ျဖစ္ၾကသည္။ အစ္ကို အႀကီးဆံုးမွ ေပါက္ဖြား ဆင္းသက္လာၾကေသာ မရစ္အုပ္စုမွာ ၄င္းတို႔ လူမ်ိဳးစုထဲတြင္ ၀ါအရင့္ဆံုး ျဖစ္၍ လဖိုင္အုပ္စုမွာ အင္အား အႀကီးဆံုး ျဖစ္သည္။ ဤလူမ်ိဳးအုပ္စု (၅) စုတို႔သည္ ေရွးယခင္အခါက လူမ်ိဳးခ်င္း ေရာယွက္ကာ အတူတကြ ေနထိုင္ေလ့ ရွိခဲ့ၾကသည္။ အဆိုပါ အုပ္စုႀကီး (၅) ခုအျပင္ ဖခင္ႀကီး ၀ခ်က္၀၏ ညီငယ္(၇) ဦးမွ ဆင္းသက္ ေပါက္ဖြားလာၾကသည္ဆိုေသာ အျခား လူမ်ိဳးအုပ္စု (၁၅) လည္း ရွိေသးေသာ္လည္း ထင္ရွားျခင္း မရွိၾကေခ်။ ဓေလ့ထံုးစံမ်ား ကခ်င္လူမ်ိဳးတို႔သည္ အစဥ္အလာအားျဖင့္ နတ္ကိုးကြယ္ေသာ လူမ်ိဳးမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ေက်းရြာမ်ားတြင္ ဒုမ္ခဆိုေသာ နတ္ဆရာမွာ အထူးအေရးပါ အရာေရာက္ေသာ ပုဂၢိဳလ္ျဖစ္သည္။ မဂၤလာေဆာင္ေသာ အခါတြင္၄င္း ၊ တစ္စံုတစ္ေယာက္ ေသဆံုး၍ သၿဂႎဳဟ္မည့္အခါတြင္၄င္း ဒုမ္ခ နတ္ဆရာက ညႊန္ျပေရွ႕ေဆာင္ရသည္။ ေက်းရြာတိုင္း ေက်းရြာတိုင္းတြင္ ဆလိုင္း ဟုေခၚေသာ ေက်းရြာလူႀကီးမ်ား ရွိသည္။ ဆလိုင္းကို ေပါမႈိင္းဟု အေခၚမ်ားသည္။ ထိုသူတို႔သည္ မိမိေက်းရြာအတြင္း အမႈအခင္း ၊ သာေရးနာေရး ကိစၥမ်ား၌ ဦးေဆာင္ၾကေလသည္။ ဒူး၀ါးဟုေခၚေသာ အႀကီးအကဲမ်ားမွာ ေက်းရြာေပါင္း (၂၀) မွ (၁၀၀) အထိ အသီးသီး အုပ္ခ်ဳပ္ၾကသည္။ ကိုလိုနီေခတ္တြင္ ေတာင္အုပ္ ဆိုသူမ်ားကိုလည္း ခန္႔ထားေလသည္။ ေတာင္အုပ္မွာ ဆလိုင္း ႏွင့္ ဒူး၀ါးတို႔ ၾကားတြင္ ရွိေလသည္။ ေတာင္အုပ္၏ တာ၀န္၀တၱရားမွာ အုပ္ခ်ဳပ္မႈတြင္ ေျပျပစ္လြယ္ကူေစရန္ ေက်းရြာလူထုႏွင့္ ဒူး၀ါးတို႔ကို ဆက္သြယ္ေပးရသူ ျဖစ္သည္။ ကခ်င္လူမ်ိဳးတို႔တြင္ မူရင္းစာေပ မရွိၾကေခ်။ ခရစ္ယာန္ သာသနာျပဳ ပုဂၢိဳလ္မ်ားက ေရာမအကၡရာမ်ားျဖင့္ ကခ်င္စာကို တီထြင္ေပးခဲ့ၾကသည္။ ကခ်င္လူမ်ိဳးတို႔သည္ မိမိတို႔ ဘာသာစကားျဖင့္ ေျပာ၍ မျဖစ္ေသာအေခၚအေ၀ၚမ်ားကို ျမန္မာစကားျဖင့္၄င္း ၊ ရွမ္းစကားျဖင့္၄င္း ေခၚေ၀ၚၾကသည္။ အဆိုအကႏွင့္ တူရိယာမ်ား ကခ်င္လူမ်ိဳးမ်ားသည္ ကခုတ္ျခင္း ၊ သီဆိုျခင္းမ်ားတြင္ အထူး ၀ါသနာထံုေသာ လူမ်ိဳးမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ မဂၤလာ ပြဲမ်ားတြင္၄င္း ၊ အသုဘႀကံဳသည့္ အခါတြင္၄င္း ၊ အျခားနတ္ပဲြမ်ားတြင္၄င္း အစုလိုက္ အၿပံဳလိုက္ သီဆိုကခုန္ေလ့ ရွိၾကသည္။ တစ္ေယာက္တည္း ကခုန္ျခင္းကား နည္းပါးလွသည္။ ေယာက်္ားႏွင့္ မိန္းမ တြဲဖက္၍ ကၾကေသာ္လည္း တစ္ဦးကိုတစ္ဦး ကိုင္တြယ္ျခင္း မရွိၾကေခ်။ တစ္ဦးကိုတစ္ဦး သားေမြးယပ္ေတာင္မ်ားျဖင့္သာ ဆက္သြယ္ေလ့ ရွိၾကသည္။ ကခ်င္ျပည္နယ္တြင္ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားလွေသာ ပဲြေတာ္ႀကီး တစ္ခုမွာ “ မေနာပြဲ” ေခၚ နတ္ပူေဇာ္ပြဲႀကီးပင္ ျဖစ္သည္။ ကခ်င္လူမ်ိဳးတို႔သည္ မိရိုးဖလာအားျဖင့္ ေမာင္း ၊ လင္းကြင္း ၊ ဗံုရွည္ ႏွင့္ ပေလြတို႔ကို တီးမႈတ္ေလ့ရွိသည္။ မေနာပြဲ မေနာပြဲေတာ္ကို ျမန္မာျပည္တြင္ မီွတင္းေနထုိင္သည့္ လူမ်ဳိးမ်ားစြာမွ လူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိးျဖစ္သာ ကခ်င္လူမ်ဳိးမ်ား ႏွင့္ ယွဥ္တြဲသိရိွၾကသည္။ အဆိုပါ ပြဲေတာ္က်င္းထင္ရွားေသာ ပြဲေတာ္တစ္ခုျဖစ္သည္။ ပြဲေတာ္ကို ဇန္န၀ါရီလတြင္ က်င္းပေလ့ရိွသည္။ ပြဲေတာ္က်င္းပရျခင္းရည္ရြယ္ခ်က္ (၃) ခုရိွသည္။ ႏွစ္သစ္ကူးအထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ က်င္းပျခင္း၊ တိုက္ပြဲမ်ားကိုေအာင္ႏိုင္ျခင္းႏွင့္ လူမ်ဳိးစုျပန္လည္ စည္းလံုးညီညြတ္ေရးအတြက္ က်င္းပျခင္းဟူ၍ ျဖစ္သည္။ မေနာပြဲေတာ္ကို က်ယ္၀န္းေသာ ကြင္းျပင္အလယ္တြင္ မေနာတိုင္ေထာင္ထား၍က်င္းပသည္။ အဆိုပါ မေနာတိုင္ေထာင္ထားရာကြင္းလယ္သို႕ ရိုးရာ၀တ္စံုမ်ား၀တ္ဆင္ထားေသာ ကခ်င္အမ်ဳိးသားအမ်ဳိးသမီး တုိ႔သည္ မတ္တပ္ရပ္၍ လွည့္ပတ္ကခုန္ၾကသည့္ ေပ်ာ္ရႊင္ဖြယ္ရာ ပြဲေတာ္တစ္ခုျဖစ္ေပသည္။ က်င္းပရာေနရာ ပူတာအုိ၊ ျမစ္ႀကီးနား က်င္းပခ်ိန္ ႏွစ္စဥ္ ဇန္န၀ါရီလ ဘာသာအယူ၀ါဒႏွင့္ စာေပ ဘာသာ ကခ်င္မ်ဳိးႏြယ္စုအသီးသီးတြင္ ယခင္က(လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ ၁၀၀ေက်ာ္) ဘာသာစကားတို႔သာရွိခဲ့ၿပီး စာေပမွာမူမရွိခဲ့ေပ။ ကိုးကြယ္မႈဆိုင္ရာ အေနျဖင့္ ခရစ္ယာန္သာႆနာျပဳမ်ားမေရာက္မွီအခ်ိန္အထိ နတ္ကိုးျခင္းသည္သာ အဓိက ကိုးကြယ္မႈျဖစ္ခဲ့ၾကသည္။ထို႕ေၾကာင့္ ခရစ္ယာန္ဘာသာ၀င္မ်ားျဖစ္လာၾကသည့္တိုင္ မေနာတိုင္ မွာထင္ရွားသည့္ရိုးရာအမွတ္အသားအျဖစ္က်န္ရွိေနဆဲျဖစ္သည္။ အယူ၀ါဒ ကခ်င္လူမ်ိဳးမ်ား ေသလွ်င္ သူတုိ႔ သခ်ႎဳင္း ပတ္ပတ္လည္တြင္ က်ံဳးသဖြယ္ ေျမာင္းမ်ား တူးထားၿပီးလွ်င္ သခ်ႎဳင္းေပၚတြင္ ခိုင္ခန္႔ေသာ တင္းကုတ္မ်ား ေဆာက္လုပ္ကာ အမိုးမိုး၍ ထားတတ္ၾကသည္။ သူတို႔ေသၿပီးေနာက္ ၀ိညာဥ္မ်ားမွာ ေရွးအဘိုးအဘြားမ်ား၏ ၀ိညာဥ္မ်ား ရွိရာသို႔ သြားေရာက္ ပူးေပါင္းၾကသည္ဟု အယူရွိၾကသည္။ ကခ်င္တစ္ဦးေသလွ်င္ သူေန႔စဥ္ သံုးေလ့သံုးထရွိေသာ ဓါး ၊ လွံ ၊ ေသနတ္ႏွင့္ အ၀တ္အစားမ်ားကို သူႏွင့္အတူ ျမွဳပ္ႏွံေလ့ရွိသည္။ [စာေပ ကခ်င္စာေပသည္လည္း အခ်ဳိ႕ေသာ တိုင္းရင္းသားစာေပတို႔နည္းတူပင္ (ဥပမာ ခ်င္းစာေပ) သာသနာျပဳေရာက္ရွိလာေသာ ဆရာႀကီးမ်ားက ရိုးရာအသံထြက္စနစ္ကိုေရးသားႏိုင္ရန္ အဂၤလိပ္အကၡရာမ်ားအသံုးျပဳၿပီး တီထြင္ေဖၚထုတ္ေပးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ကခ်င္စာေပ ႏွစ္ရာျပည့္ပဲြကို မၾကာျမင့္မီက မႏၱေလးၿမိဳ႕တြင္စုရံုး၍ ကခ်င္ရိုးရာ မေနာအက ေထာင္ကာအကမ်ားပါ၀င္ၿပီး ႀကီးက်ယ္စြာက်င္းပခဲ့သည္။ ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕တြင္ ေဒါက္တာ အိုရမ္ဟန္ဆင္း အားဂုဏ္ျပဳမွည့္ေခၚထားေသာ ဟန္ဆင္းပရက္စ္ အမည္ျဖင့္ပံုႏိႈပ္တိုက္လည္းတည္ရွိသည္။