ျမန္မာအင္းမ်ား စီစဥ္ပံု

ျမန္မာအင္းမ်ား စီစဥ္ပံု
A thing of beauty is a joy forever
(John Keats)
ျမန္မာ့ အစီအရင္မ်ားထဲမွာ စိတ္ဝင္စားစရာ ေကာင္းတာကေတာ့ အင္းကြက္မ်ားပင္ ျဖစ္ပါသည္။ အေနာက္တိုင္းမွ Magic Square ဟု ေခၚေသာ ေမွာ္အင္းကြက္မ်ား၏ သမိုင္းေၾကာင္းႏွင့္ ယွဥ္ၾကည့္လွ်င္ ျမန္မာ့ ပညာရပ္မ်ားဟာလည္း ရာဇဝင္မေသးခဲ့ဘူး ဆိုတာကို သိသာႏိုင္ပါတယ္။
ဒီပို႔စ္မွာ ျမန္မာအင္းကြက္ေတြကို အမ်ိဳးအစား ခြဲျခားၿပီးေတာ့ ေလ့လာၾကည့္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုခြဲျခားတဲ့အခါ ထည့္သြင္းထားတဲ့ အင္းဆန္၊ ဂါထာ၊ မႏၲန္ စတာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေရးသားသြားမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အင္းေတြရဲ႕ အက်ိဳးအာနိသင္နဲ႔ စီရင္ပံု အေသးစိတ္ကိုလည္း ေျပာျပသြားမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အင္းကြက္ေတြ ရဲ႕ စီစဥ္ထားပံု (Pattern) ေတြကိုသာ သခၤ်ာ႐ႈေထာင့္ကေန ေလ့လာသံုးသပ္ၿပီး ေရးသားသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေနာက္တစ္ခ်က္ ေျပာခ်င္တာက ျမန္မာအင္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ စာအုပ္ေတြက မ်ားျပားလွတဲ့အျပင္ အခ်ိဳ႕အင္းမ်ားမွာ နားလည္ရခက္လွပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီပို႔စ္ဟာ ျမန္မာအင္းေတြ အားလံုးကို ကိုယ္စားျပဳတာ မဟုတ္ပါဘူးလို႔လည္း ဆိုခ်င္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္မွာ ရွိသမွ် စာအုပ္ေတြနဲ႔ လက္လွမ္းမွီသမွ် စုေဆာင္း သံုးသပ္ျပမႈမ်ားလို႔ပဲ ဆိုခ်င္ပါတယ္။
ျမန္မာအင္းကြက္ေတြကို ေလ့လာတဲ့အခါမွာ ပထမဆံုး ေတြ႕ရမွာကေတာ့ ခ႐ုပတ္အင္းေတြပါပဲ။ အကၡရာေတြကို လက္်ာပံု (ဝါ) နာရီလက္တံ အတိုင္းထည့္သြင္းေရးဖြဲ႔တာ မ်ားပါတယ္။ စီရင္ပံုေပၚလိုက္ၿပီး ေျပာင္းျပန္ ေရးသြင္းျခင္းမ်ားလည္း ရွိပါသည္။ အမ်ားအားျဖင့္ တနဂၤေႏြ ေထာင့္ကေန စတင္ၿပီး အင္းဆန္ေတြကို ေရးသြင္းေလ့ရွိပါတယ္။ (ဒီေနရာမွာ တနဂၤေႏြေထာင့္အေပၚ ယူဆပံု ကြဲျပားၾကပါတယ္)
ခ႐ုပတ္ အင္းေတြထဲမွာ ကြက္ေရအနည္းဆံုး အင္းကိုရွာမယ္ဆိုရင္ ၃ ကြက္တည္းရွိတဲ့ ဉာဏ္ေတာ္ ၃ ပါး အင္းကို နမူနာအေနနဲ႔ ေတြ႕ႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ သာလြန္မင္းတရားႀကီးကို ဗားမဲ့ဆရာေတာ္က စီရင္ ေပးခဲ့ဖူးတယ္ လို႔လည္း ဆိုၾကပါတယ္။ ဒီလိုအင္းမ်ိဳးမွာ အင္းဆန္အေနနဲ႔ ထည့္သြင္းမယ့္ ဂါထာ၊ အကၡရာ စတာဟာ သံုးလံုးထက္ ပိုလို႔ မရပါဘူး။
ဉာဏ္ေတာ္သံုးပါး စက္ (၁၃၇၊ ရတနာဒီပံ)
ေလးေထာင့္ အင္းေတြထဲမွာ အငယ္ဆံုး ျဖစ္တာ ၂ x ၂ အင္းပါ။ ဒီလို အင္းေတြ အစားစား ရွိပါတယ္။ အားလံုးနီးပါးဟာ ခ႐ုပတ္ပံုစံ ေရးသြင္းၾကတာပါ။ နမူနာအေနနဲ႔ ျပရရင္... “စ - ဓ - ဗ - ဝ” အကၡရာ ေလးလံုးကို ထည့္သြင္းထားတဲ့ အင္းပါပဲ။ ဒီပံုစံကိုပဲ တခ်ိဳ႕က စက္ဝိုင္းပံုကို ေလးပိုင္းပိုင္း၍ျဖစ္ေစ၊ စတုရန္းကြက္ကို ေထာင့္ျဖတ္ေလးပိုင္းပိုင္း၍ ျဖစ္ေစ ေရးသြင္းၾကတာမ်ိဳးလည္း ရွိပါတယ္။
ပီယႏႈတ္ငံု စမ လက္ဖြဲ႕ (၆၅၊ ဗားမဲ့ - တ)
သာသနာ ငါးေထာင္အင္းဟာ ၃ x ၃ ခ႐ုပတ္အင္း တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ပထမဆံုး အင္းဆန္ကေန စၿပီး လက္ယာရစ္ထည့္သြင္းသြားရမွာ ျဖစ္ၿပီး အလယ္ကြက္မွာ ၅၀၀၀ ျပန္ေရာက္လာေအာင္ ဖန္တီးရေသာ အင္းအမ်ိဳးအစား ျဖစ္ပါသည္။
သာသနာငါးေထာင္ ပီယအင္း (၈၉၊ ပီယသွ်ိဳ)
၃ x ၃ အင္းမ်ိဳးမွာ အမ်ားဆံုး အင္းဆန္ ၉ လံုးအထိ ထည့္သြင္းႏိုင္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က ၈ လံုးအထိပဲ ထည့္သြင္းၿပီး အဆံုးမွာ နံသင့္အကၡရာစသည္ ေရးသြင္းတာမ်ိဳးလည္းရွိပါတယ္။ ဘာမွ မသြင္းဘဲ အလယ္ကြက္မွာ အလြတ္ထားသည္မ်ားလည္း ရွိပါသည္။ နမူနာအေနျဖင့္ တနဂၤေႏြ သားသမီးမ်ား အတြက္ စီရင္ေသာ ႀတိရန္းအင္းကြက္ကို ၾကည့္ပါ။
တနဂၤေႏြ သားသမီးမ်ားအတြက္ ႀတိရန္းအင္း (၇၇၊ ရတနာ ဒီပံ)
ျမန္မာအင္းေတြမွာ ျမင္းခုန္ပံုစံျဖင့္ အကြက္ေစ့ေအာင္ ခုန္မယ္ဆိုရင္ ၄ x ၄ ကြက္ရွိတဲ့ အင္းကို ဘယ္လိုနည္းနဲ႔မွ ခုန္လို႔ မရပါဘူး။ ျမင္းခုန္နည္းနဲ႔ ေရးသားထားတဲ့ ၄ ကြက္အင္းလည္း မရွိပါဘူး။ (အေနာက္တိုင္း သခၤ်ာနည္းျဖင့္ သက္ေသျပထားတာေတြလည္း ရွိပါတယ္။) ဒါေၾကာင့္ ၄ x ၄ ကြက္အတြင္းမွာဆိုရင္ ဂါထာေတြကို ဒီလိုခ႐ုပတ္ပံုနဲ႔ ေရးသြင္းတတ္ၾကပါတယ္။ တျခား နည္းလမ္းေတြနဲ႔လည္း ေရးသြင္းပါေသးတယ္။
၄ x ၄ အင္း ျဖစ္တဲ့အတြက္ အင္းဆန္ အမ်ားဆံုး ၁၆ လံုးအထိ ထည့္သြင္းႏိုင္ပါတယ္။ နမူနာအားျဖင့္ “ဥံဳ ဣမသၼႎ ဝိဟာေရ ဣမံ ေတမာသံ ဝႆံ ဥေပမိ” ဆိုတဲ့ အင္းဆန္ကို ထည့္သြင္းထားတဲ့ လက္ဖြဲ႕ကို ၾကည့္ပါ။ တစ္ခုကို အျပင္ကေန အတြင္းကို လက္်ာရစ္ ေရးသြင္းထားၿပီး၊ ေနာက္တစ္ခုကိုေတာ့ အတြင္းက အျပင္ကို ျပန္ေရးထားတာ ေတြ႕ရမွာပါ။
ကုန္ေရာင္းရသြက္ေသာ လက္ဖြဲ႕ အစီအရင္ (၆၇၊ ဗားမဲ့ - တ)
“သ၊ ဋ၊ က၊ ဉ” အကၡရာေလးလံုးတည္းကိုပဲ ေလးခါတိတိ ခ႐ုရစ္ပံု ထည့္သြင္းထားတဲ့ အင္းကို ဗားမဲ့ - ဗားတေမာ့ ပထမတြဲထဲက “အႏၲရာယ္ကင္း ဒီပံ အစီအရင္” မွာေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ သက္ဆိုင္တဲ့ အင္းကြက္ကိုသာ ေအာက္မွာ ေကာက္ႏႈတ္ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ေလ့လာၾကည့္ပါ။
အႏၲရာယ္ကင္း ဒီပံအစီအရင္ (၄၀၊ ဗားမဲ့ - ပ)
ျမန္မာအင္းေတြရဲ႕ စီရင္ပံုေတြက ထူးျခားသလို အမ်ိဳးအစားလည္း စံုပါတယ္။ ၆ x ၆ အင္းကြက္ဆိုရင္ စုစုေပါင္း အင္းဆန္ ၃၆ ခုထည့္သြင္းႏိုင္ပါတယ္။ အကၡရာ ၃၆ လံုး တိတိရွိတဲ့ ဂါထာတစ္ပုဒ္ကို ထည့္သြင္းႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မထည့္သြင္းပဲ အကၡရာ ၄ လံုးတည္း ထည့္သြင္းထားတာမ်ိဳးလည္း ရွိျပန္ပါတယ္။ “စ - ဓ - ဗ - ဝ” အကၡရာ ၄ ခုကို ခ႐ုရစ္ အေနအထားျဖင့္ ၉ ႀကိမ္တိုင္တိုင္ နဝင္းေက် ဖန္တီးထားျခင္းမ်ိဳးပါ။
စမေလးျဖာအင္း (၂၇၊ ပထမံ စမဝိဇၨာ)
ဒီေနရာမွာ ၾကံဳႀကိဳက္လို႔ အဲဒီအင္းရဲ႕ ထူးျခားမႈတစ္ခုကို ေျပာျပခ်င္ပါတယ္။ ကြန္ခ်ာသေဘာမ်ိဳး ျဖန္႔က်က္တဲ့ ပံုစံမဟုတ္ဘဲ ခ႐ုပတ္ပံု ေရးသြင္းထားေပမယ့္ ထူးျခားခ်က္ေတြ ရွိပါတယ္။ “စ - ဓ - ဗ - ဝ” အကၡရာေတြဟာ ခ႐ုပတ္ေရးသြင္းထားေသာ္လည္း စည္းစနစ္က်စြာ တူရာတူရာ ရွိေနတာကို ေတြ႕ႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ ဒီေအာက္က နမူနာပံုမွာ အေရာင္တူရာေလးေတြကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ေတြ႕ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
စမေလးျဖာအင္း (၂၇၊ ပထမံ စမဝိဇၨာ)
ၾကက္ေျခခတ္ပံုစံအကြက္ ၅ ကြက္အတြင္းမွာ ခ႐ုပတ္ပံုစံ ခ်ၿပီးသြင္းတာမ်ိဳးလည္း ရွိပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္... “တိေလာမာေလာဇာ၊ ဇာေလာမာေလာတိ၊ မိခဲဗ် ခဲခဲ” ဆိုတဲ့ အင္းဆန္ကို ၾကက္ေျခခတ္ကြက္ ၃ ခုမွာ ေရးသြင္းထားတဲ့ အေဆာင္လက္ဖြဲ႕ တစ္ခုကို ေအာက္မွာေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလို ၾကက္ေျခခတ္အင္း တစ္ခုစာမွာ အင္းဆန္ ၅ လံုးအထိ ထည့္သြင္းႏိုင္ပါတယ္။
ပေယာဂဒဏ္ျပန္ ေဆာင္လက္ဖြဲ႕ (၄၉၊ ပေယာဂ အင္းက်မ္း)
ျမန္မာဗ်ည္း ၃၃ လံုးကို ခ႐ုပတ္ပံု ထည့္သြင္းတာမ်ိဳးလည္း ရွိပါေသးတယ္။ အလယ္မွာ အကၡရာတစ္လံုး အေသထားၿပီး က်န္တဲ့ အကၡရာ ၃၂ လံုးကို ခ႐ုပတ္ သြင္းသြားတာမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ နမူနာအေနနဲ႔ ေလာကီက်မ္း အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ပါတဲ့ ဗ်ည္း ၃၃ လံုးအင္းကို ေအာက္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဆြဲသားပံု အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတဲ့အထဲ ဒီမွာ ေဖာ္ျပထားတာက ဗားမဲ့လက္ေတြ႕က်မ္း ေပါင္းခ်ဳပ္မွာ ပါတဲ့ အင္းျဖစ္ပါတယ္။ အလယ္ေသတဲ့ အကၡရာေပၚမူတည္ၿပီး အင္းရဲ႕ အစြမ္းသတၱိေတြလည္း ေျပာင္းလဲပါတယ္။
ဗ်ည္း ၃၃ လံုးအင္း (၉၅၊ ဗားမဲ့လက္ေတြ႕က်မ္း ေပါင္းခ်ဳပ္)
ဒီေလာက္ဆိုရင္ျဖင့္ ခ႐ုပတ္ပံုစံ စီရင္ထည့္သြင္းတဲ့ အင္းတို႔ရဲ႕ သေဘာကို ျခံဳငံုမိမယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။ ယခုပို႔စ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လိုအပ္သည္မ်ား၊ ျဖည့္စြက္လိုသည္မ်ား ရွိလွ်င္ အၾကံေပးၾကပါလို႔ ဆိုခ်င္ပါတယ္။ ေနာက္လာမည့္ ပို႔စ္မွာ “ဗိုလ္တက္ ဗိုလ္ဆင္း၊ စမၸာနဝ” စသည္ သခၤ်ာအေျခခံ အင္းကြက္မ်ား အေၾကာင္းကို ေရးသားသြားပါမည္။
အဆင္ေျပမည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ယံုၾကည္လ်က္
အုပ္စိုး
ရည္ညႊန္းစာအုပ္မ်ား
ပထမံ စမ ဝိဇၨာ၊ သိဒိၶေပါက္က်င့္စဥ္။ ဆရာေအာင္
လက္ေတြ႕ ပေယာဂ အင္းက်မ္းႀကီး။ အရွင္ေရဝတ
လက္ေတြ႕ မဟာဒီပံ အင္းသိုက္ႀကီး။ ဆရာႀကီး ဦးသက္ရွည္
ရတနာဒီပံ၊ ယၾတာဓာတ္႐ိုက္က်မ္း။ ဆရာၾကည္
လက္ေတြ႕ ပီယသွ်ိဳပညာ။ ပထမံ ဆရာလင္း
ဗားမဲ့ - ဗားတေမာ့ လက္ေတြ႕အစီအရင္က်မ္း (ပ၊ ဒု၊ တ)။ ဆရာညိဳ