စစ္ဘုရင္ဂ်င္ဂ်စ္ခန္

စစ္ဘုရင္ဂ်င္ဂ်စ္ခန္
ကမၻာကို ကိုင္လႈပ္ခဲ့သည့္ အာရွတိုက္မွ စစ္ဘုရင္ ဂ်င္ဂစ္ခန္ Genghis Khan
မြန္ဂိုစစ္ဘုရင္ေလာင္း ဂ်င္ဂစ္ခန္ကို ၁၁၆၂ခုႏွစ္တြင္ ကိုင္ယက္ခ္လူမ်ိဳးစုေခါင္းေဆာင္ ေယစုကိုင္း ႏွင့္ ေမရကပ္လူမ်ိဳး ေဟာလြန္း တို႔မွ ေမြးဖြားသည္။ ငယ္အမည္မွာ ေတမူဂ်င္း ျဖစ္ၿပီး သံမဏိ ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ဇာတိေျမမွာ ဂိုဗီသဲကႏၲာရရွိသည့္ မြန္ဂိုးလီးယားေဒသ ျဖစ္သည္။
၁၃ႏွစ္သားအရြယ္တြင္ ဖခင္မွာ တာတာလူမ်ိဳးတို႔၏ အဆိပ္ခတ္ လုပ္ၾကံျခင္းေၾကာင့္ ေသဆံုးရသည္။ ေတမူဂ်င္းသည္ အုပ္စုေခါင္းေဆာင္ "ခန္" အျဖစ္သို႔ ေရာက္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ေတမူဂ်င္း၏ မ်ိဳးႏြယ္စုမ်ားမွ လူမမယ္အရြယ္ေခါင္းေဆာင္ လက္ေအာက္တြင္ ေနရသည္မွာ မလံုျခံဳ၍ အျခားအုပ္စုေခါင္းေဆာင္၏ လက္ေအာက္တြင္ ခိုလံႈခဲ့ၾကသည္။ မြန္ဂိုသူရဲေကာင္း တားေဂါတိုင္မွာ အုပ္စုငယ္တို႔အေပၚ စည္းရံုး၍ အင္အားစုေဆာင္းသည္။ ေတမူဂ်င္းအား ဖမ္းစီးေခၚေဆာင္လာစဥ္ အေစာင့္တပ္သားမွ ထြက္ေျပးႏိုင္ရန္ လ်ိဳ႕ဝွက္ကူညီခဲ့သည္။ လြတ္ေျမာက္လာေသာအခါ ညီအကိုတို႔အား ရွာေဖြၿပီး အင္အားစတင္စုေဆာင္းသည္။
ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ေတမူဂ်င္းသည္ ေသသည္အထိ ျမင္းကုန္ႏွီးထက္မွ ေန၍ စစ္ပြဲမ်ား တစ္ပြဲၿပီးတစ္ပြဲ တိုက္ခိုက္ေနရေတာ့သည္။
၁၇ႏွစ္အရြယ္တြင္ ၁၃ႏွစ္သား အရြယ္ကတည္းက သေဘာက် ေစ့စပ္ထားေသာ ေဘာတိုင္းအား လက္ထက္ယူခဲ့သည္ (တခ်ိဳ႕စာအုပ္မ်ားႏွင့္ တစ္ႏွစ္ကြဲလြဲေနသည္)။ လက္ထက္ၿပီး မၾကာခင္ ဖခင္ႏွင့္ ရန္စရွိခဲ့ေသာ ေမရကပ္လူမ်ိဳးစုမ်ားမွ ေဘာတိုင္းအား ဖမ္းစီးေခၚေဆာင္သြားသည္။ ေတမူဂ်င္းသည္ ဖခင္ႏွင့္ ေသြးေသာက္မိတ္ေဆြ ဖြဲ႔ခဲ့ဖူးေသာ ကာရိတ္အုပ္စုဘုရင္ တိုဂ႐ူခန္ထံမွ စစ္ကူရယူၿပီး ေဘာတိုင္းအား ျပန္လည္ကယ္တင္ႏိုင္ခဲ့သည္။
၁၂ရာစုအကုန္တြင္ တာတာလူမ်ိဳးမ်ားမွ တိုဂ႐ူခန္၏ နယ္နိမိတ္ကို ထိပါးလာခဲ့သည္။ ေတမူဂ်င္းမွာ ဖခင္အား အဆိပ္ခတ္လုပ္ၾကံခဲ့ေသာ တာတာလူမ်ိဳး (တရက္လူမ်ိဳး) တို႔အား ကလဲ့စားေခ်လို၍ တိုဂ႐ူခန္ ဘက္မွ စစ္ကူတိုက္ခဲ့ၿပီး ေအာင္ပြဲခံခဲ့သည္။ တိုဂ႐ူခန္မွ ေတမူဂ်င္းအား ေမြးစားသားအျဖစ္ ခ်ီးေျမႇာက္ၿပီး သံတမန္ဆက္ဆံေရးကို ပိုမိုခိုင္မာေစခဲ့သည္။ ထိုစစ္ပြဲၿပီးေနာက္ အုပ္စုေခါင္းေဆာင္မ်ားမွာ ေတမူဂ်င္း လက္ေအာက္သို႔ ဝင္ေရာက္လာၾကသည္။ တိုဂ႐ူခန္ အသက္အရြယ္ ႀကီးရင့္ေသာအခါ ၾသဇာက်၍ သားေတာ္ႏွင့္ ညီေတာ္မ်ားမွ ခ်ယ္လွယ္လာသည္။ ေတမူဂ်င္းကို လုပ္ၾကံရာ မေအာင္ျမင္ဘဲ ေတမူဂ်င္းမွ ကာရိတ္အုပ္စု၏ သစၥာေဖာက္မႈအတြက္ စစ္ပြဲျဖင့္ ေျဖရွင္းခဲ့သည္။ ထိုစစ္ပြဲတြင္ တိုဂ႐ူခန္ႏွင့္ သားေတာ္မွာ ဒဏ္ရာျဖင့္ ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ရင္း ေသဆံုးခဲ့သည္။
မြန္ဂိုအင္ပါယာကို ထူေထာင္ခဲ့ၿပီး ဂ်င္ဂစ္ခန္ အမည္ကိုယူၿပီး နယ္နိမိတ္ ခ်ဲ႕ထြင္လာရာ ၁၂၀၉ခုႏွစ္တြင္ တ႐ုတ္မဟာတံတိုင္းကို ျဖတ္ေက်ာ္ခါ ေျမာက္ပိုင္းရွိ တာတာလူမ်ိဳးတို႔အား လက္ေအာက္ခံႏိုင္ငံအျဖစ္ သိမ္းပိုက္ခဲ့သည္။ ယင္ကင္းၿမိဳ႕ (ပီကင္းၿမိဳ႕) တြင္ အုပ္ခ်ဳပ္ၿပီး ကိုးရီးယားႏိုင္ငံကိုပါ သိမ္းပိုက္ခဲ့သည္။ ေအရယ္ပင္လယ္ေတာင္ဘက္ ခြာရစ္ဇံႏိုင္ငံမွ မြန္ဂိုသူပုန္ေခါင္းေဆာင္အား လက္ခံထားမႈမွ စတင္ၿပီး ရွားဘုရင္ႏွင့္ စစ္ျဖစ္ခဲ့သည္။ ႏွစ္ႀကိမ္ စစ္ျဖစ္ခဲ့ၿပီး မြန္ဂိုတို႔မွ ႏိုင္ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ႐ုရွႏိုင္ငံ အသီးသီးသို႔ သံတမန္ေစလႊတ္ရာ မြန္ဂိုလူမ်ိဳးဆိုသည္ကို ၾကားပင္မၾကားဖူးၾက၍ မေခ်မငံ ဆက္ဆံရာမွ စစ္ပြဲမ်ား ျဖစ္ခဲ့သည္။ မြန္ဂိုတို႔သည္ ႐ုရွရွိ ႏိုင္ငံမ်ားစြာကို ျမင္ျမင္သမွ် မႈန္႔မႈန္႔ညက္ညက္ေျခခဲ့သည္။ ထိုအခါမွ လက္ေဆာင္ပဏၰာမ်ား ဆက္သၿပီး သစၥာခံၾကသည္။ ထြက္ေျပးသြားေသာ ရွားဘုရင္၏ သားဂ်လားလြတ္ဒင္မွ တဖန္ထိပါး၍ လိုက္လံတိုုက္ခိုက္ရင္း အိႏၵိယျမစ္ကမ္းတြင္ တပ္လံုးျပဳတ္ကာ ဂ်လားလြတ္ဒင္မွာ ေဒလီ ၿမိဳ႕သို႔ ပုန္းေရွာင္ရသည္။
ထို႔ေနာက္မိမိ၏ နန္းေတာ္ရွိရာ အျပန္လမ္းတြင္ တ႐ုတ္ျပည္ေျမာက္ပိုင္းကို ခ်ီတက္တိုက္ခိုက္ ေအာင္ပြဲခံလိုက္ေသးသည္။ စစ္ပြဲမ်ားတြင္ ဂ်င္ဂစ္ခန္၏ သားမ်ား၊ ေျမးမ်ား တခ်ိဳ႕ က်ဆံုးခဲ့သည္။ ၁၂၂၇ ခုႏွစ္ အသက္ ၆၅ ေလာက္တြင္ နာမက်န္းျဖစ္ၿပီး ကြယ္လြန္သည္။ သူသိမ္းပိုက္ခဲ့ေသာ ႏိုင္ငံမ်ားမွာ အေရွ႕ဖက္ပင္လယ္ဝါမွ အေနာက္ဖက္ပင္လယ္နက္အထိ က်ယ္ျပန္႔ခဲ့ၿပီး ဂရိဘုရင္ အလက္ဇႏၵား စစ္ဘုရင္ သိမ္းပိုက္ခဲ့ေသာ နယ္နိမိတ္ထက္ ပိုမိုက်ယ္ျပန္႔ခဲ့သည္။ ကိုးကြယ္မႈမွာ Tengrism (Tengri = Sky) ျဖစ္ၿပီး ဗုဒၶဘာသာ၊ ခရစ္ယာန္ဘာသာ၊ အစၥလမ္ဘာသာ ႏွင့္ တာအိုအယူအဆ မ်ားကိုလည္း ေလ့လာခဲ့သည္ဟု စာေပတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။
မွတ္ခ်က္။ ။ ဂ်င္ဂစ္ခန္ ေပၚေသာေခတ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ပုဂံမင္းဆက္ေခတ္ျဖစ္သည္။ ဂ်င္ဂစ္ခန္၏ ေျမးေတာ္ ကုဗေလခန္ လက္ထက္တြင္ ၾသဇာႀကီးထြားခဲ့ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံကိုပါ ႐ိုက္ခတ္လုနီးပါး ျဖစ္ခဲ့သည္။ ပုဂံမွ သွ်င္ဒိသာပါေမာကၡ ဆရာေတာ္မွ သံတမန္အျဖစ္ ကုဗေလဟန္၏ နန္းေတာ္သို႔ ႂကြေရာက္ခါ အေမး၊ အေျဖ၊ အေဟာ၊ အေျပာ ျပဳႏိုင္ခဲ့ၿပီး စစ္မက္မွ ေရွာင္ႏိုင္ခဲ့သည္။
Ref: Harold Lamb ၏ Genghis Khan
Ref: တကၠသိုလ္ေမာင္ေမာင္ႀကီး ၏ မြန္ဂိုစစ္ဘုရင္ ဂ်င္ဂစ္ခန္
Ref: Wikipedia
Stacy Chan (႐ိုးရာေလး)